වගකීම් සහගත පාරිසරික සංචරණය

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

(Responsible tourism)

විදුසර, පි. 5, Vidusara, 23.09.2015

http://www.vidusara.com/2015/09/23/feature1.html

සංචාරක කර්මාන්තය හෙවත් සංචරණය අපේ රටේ වේගයෙන් වර්ධනය වන අංශ අතරින් එකකි. 2009 වර්ෂයෙන් පසුව රටේ ඇති වී තිබෙන සාමකාමී වාතාවරණය තුළ මෑත කාලයේ සංචාරක කර්මාන්තයේ වේගවත් වර්ධනයක්‌ ඇති විය. නිදසුනක්‌ ලෙස ගත හොත් 2009 වර්ෂයේ දී මෙරටට පැමිණි විදේශීය සංචාරකයන් ගේ ප්‍රමාණය 447,000ක්‌ පමණ වූ අතර, 2014 වර්ෂයේ දී මේ ප්‍රමාණය 1,500,000 ඉක්‌මවා ගොස්‌ තිබේ. එසේ ම දේශීය සංචාරකයන් ද විශාල ලෙසින් අපේ රටේ පිහිටි විවිධ සංචාරක ස්‌ථාන නැරඹීමට යැම දැන් දැකිය හැකි ය. මෙය අපේ රටේ ආර්ථිකය සඳහා වැදගත් වන අංශයක්‌ වේ.

දේශීය මෙන්ම විදේශීය සංචාරකයන් ගේ ආකර්ෂණයට ලක්‌ වූ මෙරට දැකිය හැකි ස්‌ථාන අතර ස්‌වාභාවික පරිසර පද්ධති බෙහෙවින් වැදගත් තැනක්‌ ගනියි. නිදසුනක්‌ ලෙස ගත හොත් රට වටා පිහිටි වෙරළ තීරය හා ජාතික වනෝද්‍යාන ආදිය දැක්‌විය හැකි ය. විශේෂයෙන් වනජීවීන් හා ස්‌වාභාවික පරිසරය සම්බන්ධව ගත හොත් අපේ රටේ සැලකිය යුතු විවිධත්වයක්‌ තිබීම නිසා සංචාරක කර්මාන්තයට යෝග්‍ය වටපිටාවක්‌ රටේ පවතී.

කෙසේ වෙතත්, අපේ රටේ වනෝද්‍යාන දෙකකින් මෑත කාලයේ දී වාර්තා වූ සිදුවීම් දෙකක්‌ අපේ සංචාරක කර්මාන්තය පිළිබඳව සිතා බැලිය යුතු කරුණු කිහිපයක්‌ සිහිපත් කර දෙයි. ඉන් පළමුවැන්න වන්නේ යාල වනෝද්‍යානයේ දී වාහනයක ගැටී කොටියකු මිය යැමේ සිදු වීමයි. දෙවැන්න වන්නේ මින්නේරිය වනෝද්‍යානයේ දී දැකිය හැකි වූ සංචාරකයන් ගේ අනුමත කළ නොහැකි හැසිරීම් ය.

වාහනවල ගැටීමෙන් වනජීවීන්ට අනතුරු

පසුගිය අගෝස්‌තු මස අවසන් සතියේ දිනක උදෑසන යාල ජාතික උද්‍යානයේ මාර්ගයක තිබී කොටි දෙනක ගේ සිරුරක්‌ හමු වීම මින් පළමු සිදුවීමයි. කොඳු ඇට පෙළට සිදු වූ හානිය නිසා සිදු ව තිබූ එම මරණයට හේතුව වාහනයක ගැටීම විය හැකි බව බලධාරීන් විසින් සැක කරන ලදි. මේ සඳහා වගකිවයුත්තේ රාත්‍රි කාලයේ මේ වනෝද්‍යානයේ සංචාරක බංගලාවක රාත්‍රිය ගත කළ පිරිසක්‌, රාත්‍රි කාලයේ වනෝද්‍යානයේ නීති විරෝධී ව සිදු කළ සංචාරයක්‌ බව ඇතැම් පාර්ශ්ව විසින් පෙන්වා දෙනු ලැබ තිබිණි. මේ ලිපිය ලියන මොහොත වන විට ද මේ සිදුවීම සම්බන්ධ සත්‍යය අනාවරණය වී නො තිබිණි.

යාල ජාතික උද්‍යානයේ සංචාරක ආකර්ෂණය වැඩි වශයෙන් යොමු වී ඇත්තේ කොටින් පිළිබඳව ය. මේ නිසා කොටින් සුලබව දැකිය හැක්‌කේ කොතැන ද එතැනට යැමට සංචාරකයෝ පෙලඹෙති. විවිධ සංචාරක සේවා සපයන්නන් ගේ හා මාර්ගෝපදේශකයන් ගේ අපේක්‌ෂාව වන්නේ හැකිතාක්‌ සංචාරකයන් ඒ වෙත ගෙන යැම ය. මේ සඳහා ජීප් රථ රියදුරන් හා මාර්ගෝපදේශකයන් ගත් එක්‌ පියවරක්‌ වූයේ කිසියම් ස්‌ථානයක කොටින් දුටු විට ජංගම දුරකථන යොදාගනිමින් අනෙක්‌ පිරිස්‌ වෙත ඒ බව සන්නිවේදනය කිරීම ය. ඒ අනුව සෙසු පිරිස්‌ ද අදාළ ප්‍රදේශයට කඩිනමින් ළඟා වන්නේ ජීප් රථ අධික වේගයෙන් ධාවනය කරමිනි. මෙසේ ඇති වන තරගයේ එක්‌ ප්‍රතිඵලයක්‌ වන්නේ මෙවැනි අනපේක්‌ෂිත අනතුරු සිදු වී, වනසතුන්ට වෙන් කර ඇති ආරක්‌ෂිත භූමිය තුළ ම ඔවුන් මිය යැම ය.

යාල ජාතික උද්‍යානය තුළ මෙවැනි සිදුවීම් කිහිපයක්‌ මින් පෙර ද වාර්තා වී ඇත. නිදසුනක්‌ ලෙස ගත හොත්, 2011 ඔක්‌තෝබර් මාසයේ දී පටනංගල ප්‍රදේශයේ දී ද, 2013 වර්ෂයේ මුල් භාගයේ දී ද, මෙවැනි සිදුවීම් වාර්තා වී තිබේ. මේ ආකාරයෙන් රිය අනතුරු නිසා මිය යන්නේ කොටින් පමණක්‌ නො වේ. මුවන් ආදි වෙනත් වනසතුන් ද මේ ආකාරයෙන් මරණයට පත් වීම් පිළිබඳව වනෝද්‍යානවලින් වාර්තා වේ. අනෙක්‌ අතට වාහනවල ගැටීමෙන් මිය යන සෙසු සතුන් පිළිබඳව මෙතරම් අවධානයක්‌ යොමු වන්නේ නැත.

මෙවැනි අනතුරු මරණ යාල දී අධිකව දැකිය හැක්‌කේ එයට පැමිණෙන සංචාරකයන් ගණන හා වාහන ප්‍රමාණය අධික වීම නිසා ය. යාල ජාතික උද්‍යානය ගත හොත් එය අපේ රටේ වැඩි ම සෆාරි ජීප් රථ ප්‍රමාණයක්‌ සේවා සපයන ජාතික උද්‍යානය ද වේ. විශේෂයෙන් සති අන්ත දිනවල දී මේ ප්‍රදේශවලට සංචාරකයන් ගේ පැමිණීම බෙහෙවින් ඉහළ යයි. ඒ නිසා සිදු විය හැකි වනසතුන් ගේ මරණ හා සතුන් ගේ චර්යාරටාවලට ඇති වන බාධා වීම් වළක්‌වාලීමට කිසියම් පියවරක්‌ ගැනීම අවශ්‍ය බව පැහැදිලි ය. මේ දෙවැනි කරුණ, එනම් අධික සංචාරකයන් ප්‍රමාණයක්‌ සංචරණයේ යෙදීම නිසා වනසතුන්ට යම් ආතතියක්‌ ඇති කිරීම අවධානයට ලක්‌ විය යුතු කරුණකි. වනජීවීන් ගේ සාමාන්‍ය ජීවන පිළිවෙත්වලට අධික සංචරණයෙන් සිදු වන බාධා වීම් පිළිබඳව වාර්තා වී ඇත.

මේ තත්ත්වය සඳහා යෙදිය හැකි විසඳුම් ඇතැම් විට සාකච්ඡාවට ලක්‌ ව ඇත. නිදසුනක්‌ ලෙස වාහනවල අධික වේගය වැළැක්‌වීම සඳහා මාර්ග බාධක පිහිටුවීම එවැනි යෝජනාවකි. මෑතක දී ගත් එක්‌ පියවරක්‌ වූයේ ජංගම දුරකථන භාවිත කිරීම පාලනය කිරීමයි. එහි සාර්ථකත්වය පිළිබඳව තවමත් පැහැදිලි නැත. එක්‌ වාර්තාවකට අනුව, තවමත් මෙය සිදු කරන්නේ කඩින් කඩ ය. අනෙක්‌ අතට සති අන්ත වැනි ඇතැම් දිනවල අධික සංචාරකයන් පිරිසක්‌ පැමිණීම අධෛර්යවත් කිරීමට කිසියම් සාධනීය පියවරක්‌ ගත හැකි නම් එය වඩා ඵලදායී විය හැකි ය. නිදසුනක්‌ ලෙස දින අනුව වෙනස්‌ ගාස්‌තු ක්‍රමයක්‌ අනුගමනය කිරීම දැක්‌විය හැකි ය. මීට කලකට පෙර අත්හදා බලන ලද, මාර්ගවල එක්‌ දිශාවකට පමණක්‌ ගමන් කිරීමේ ක්‍රමවේදය යම් තරමකින් හෝ සාර්ථක වූ බව තතු දන්නවුන් ගේ අදහස වේ.

සංචාරක විනය

සංචරණය හා සම්බන්ධව මෑතක දී වාර්තා වූ අනෙක්‌ වැදගත් සිදුවීම වූයේ මින්නේරිය වනෝද්‍යානය නැරඹීමට ගිය සංචාරකයන් පිරිසක ගේ අනිසි හැසිරීම සම්බන්ධ ව ය. සංචාරකයන්ට අවසර නොමැති කාර්යයක නියෑළීම සම්බන්ධව ඔවුනට කරුණු වටහා දීමට වනජීවී නිලධාරීන් උත්සාහ ගත් අවස්‌ථාවක දී ඔවුන් වනජීවී නිලධාරීන්ට බාධා වන ආකාරයෙන් හැසිරුණු ආකාරය දැක්‌වෙන වීඩියෝවක්‌ එක්‌තරා පෞද්ගලික රූපවාහිනි නාළිකාවක විකාශය වූ අතර එය සමාජ ජාල ඔස්‌සේ ද ප්‍රචාරය විය.

ජාතික උද්‍යානවල සංචාරකයන් සඳහා ඇති නීති පද්ධතිය උල්ලංඝනය කරමින් කටයුතු කරන ආකාරය බොහෝ ස්‌ථානවල නිතර දැකිය හැකි කරුණකි. විශේෂයෙන් අදාළ වනෝද්‍යාන ඇතුළත සංචාරකයන්ට වාහනවලින් බැසීමට අවසර නොමැති ස්‌ථානවල දී වාහනවලින් බැසීම මෙවැනි එක්‌ කරුණකි. එසේ ම මත්පැන් හා දුම්වැටි පානය කිරීම වැනි දේ වනෝද්‍යානවල සම්පූර්ණයෙන් ම තහනම් වන නමුත් සංචාරකයන් එවැනි කාර්යයන්හි යෙදෙන ආකාරය දැකීම එතරම් දුර්ලභ නො වේ. අනෙක්‌ අතට අපද්‍රව්‍ය බැහැර ලීම ද ජාතික වනෝද්‍යාන තුළ දැකිය හැකි මෙවැනි අනිසි හැසිරීමකි. එය වනජීවීන් ගේ පැවැත්මට අහිතකර ලෙස බලපාන කරුණක්‌ බවට ද පත් ව ඇත.

මේ තත්ත්වය වනෝද්‍යාන හා වෙනත් ස්‌වාභාවික භූ දර්ශන නැරඹීමට යන සංචාරකයන් ගේ හැසිරීම සම්බන්ධව ගැටලු ඇති කරන්නකි. වනෝද්‍යාන තුළ කළ යුතු හා නො කළ යුතු දේ පිළිබඳව කෙතරම් දැනුම් දී ඇතත් සංචාරකයන් ගේ හැසිරීම පිළිබඳ බොහෝ ගැටලු තිබේ.

මේ කරුණු අනුව පෙනෙන්නේ අපේ රටේ පවත්නා සංචාරක සංස්‌කෘතියේ වගකීම් රහිත ස්‌වභාවයයි. විශේෂයෙන් දේශීය සංචාරකයන් අතරින් වැඩි පිරිසක්‌ සංචාරයේ යෙදෙන්නේ හුදෙක්‌ විනෝදය සඳහා පමණි. කෑම-බීම-නෑම අපේ සංචාරකයන් ගේ සංචරණයේ මූලික අපේක්‌ෂාව බව පෙනේ. එසේ ම ඔවුන් මේ ස්‌වකීය විනෝදය නිසා පරිසරයට හා සෙසු සංචාරකයන්ට ඇති වන බලපෑම් පිළිබඳව වැඩි අවධානයක්‌ යොමු කරන්නේ ද නැත. මේ තත්ත්වය කඩිනමින් වෙනස්‌ විය යුතු බව අපේ රටේ පරිසරයට ඇලුම් කරන අයට නම් අමුතුවෙන් කිව යුතු නො වේ.

මෙහි දී වැදගත් වන්නේ වගකීම් සහිත සංචරණයක්‌ වෙත යොමු වීමයි. නිදසුනක්‌ ලෙස ගත හොත්, අපට කළ හැකි එක්‌ දෙයක්‌ වන්නේ සංචාරකයන් ලෙස නො කළ යුතු දේ මොනවා ද යන්න පැහැදිලිව වටහාගැනීමයි. ජාතික උද්‍යානවලට පැමිණෙන සංචාරකයන් පිරිස හුදෙක්‌ සංඛ්‍යාත්මකව වර්ධනය කිරීම වෙනුවට අද කළ යුතු ව ඇත්තේ සංචාරකයන් ගේ විනයවත් බව හා වගකීම් සහිත සංචරණයක්‌ වෙනුවෙන් කටයුතු කිරීමයි. හුදෙක්‌ යටිතල පහසුකම් පමණක්‌ නො ව, සංචාරක විනය වැනි කරුණු පිළිබඳව ද සංචාරක ප්‍රවර්ධනයේ දී අවධානය යොමු විය යුතු ව තිබේ. මේ සඳහා තරාතිරම නො බලා සංචාරකයන්ට බලපාන නීති රීති දැඩිව අනුගමනය කිරීම ඉතා වැදගත් වේ. මෙහි දී සංචාරක ම`ගපෙන්වන්නන් හා සෆාරි ජීප් රථ රියදුරන් වඩා වගකීමෙන් කටයුතු කිරීම සඳහා යොමු කිරීම ද අත්‍යවශ්‍ය වේ.

මේ කරුණු සලකා බලන විට උක්‌ත කරුණු සම්බන්ධව කිසියම් පිළියමක්‌ නො යෙදුව හොත්, සංචාරක කර්මාන්තය වැනි ආර්ථික වර්ධනයට තිරසර දායකත්වයක්‌ ලබාගත හැකි අංශයක ආදායම් මාර්ග බිඳ වැටීමට පවා ඉඩ තිබේ. නිදසුනක්‌ ලෙස ගත හොත් යාල ජාතික උද්‍යානය වැනි ස්‌ථානවල ඇති අධික තදබදය නිසා ඇතැම් විට සංචාරකයන් එහි සංචාරය කිරීමට උනන්දුවක්‌ නො දක්‌වන තත්ත්වයක්‌ ඇති වීමට පවා ඉඩ තිබේ.

http://www.vidusara.com/2015/09/23/feature1.html

කැලණි ගඟේ ජල දුෂණය කෙරෙහි යොමු වූ අවධානය ප්‍රමාණවත් ද?

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

විදුසර, 09.09.2015, 5 පිටුව (Vidusara)

(Do we have sufficient attention of pollution of Kelani River?)

http://www.vidusara.com/2015/09/09/feature2.html

බියගම පිහිටා ඇති කොකාකෝලා සමාගම් පරිශ්‍රයේ සිදු වූ අනතුරක්‌ හේතුවෙන් කැලණි ගඟට ඩීසල් එක්‌ වීමේ සිදුවීම ගැන මුලින් ම දැනගැනීමට ලැබෙන්නේ පසුගිය අගෝස්‌තු 17 වැනි දින ය. එම සමාගම් පරිශ්‍රයේ සිදු කරන ලද කිසියම් ඉදිකිරීම් කටයුත්තක දී ඩීසල් ගෙන යන නළයකට හානි වී ඩීසල් කාන්දු වී තිබේ. එදින සේවයේ නියුතු වූ සමාගම් සේවක පිරිස්‌ අදාළ තෙල් කාන්දුව නතර කිරීමට කටයුතු කර ඇතත්, ඒ වන විට ද සැලකිය යුතු තෙල් ප්‍රමාණයක්‌ කැලණි ගඟට එක්‌ වී තිබේ. (මේ ප්‍රමාණය තෙල් ලීටර් 1900ක්‌ පමණ බව එක්‌ වාර්තාවක සඳහන් විය.) කොළඹ හා අවට ප්‍රදේශ රැසකට ජලය සපයන අඹතලේ ජල පවිත්‍රාගාරය පිහිටා ඇත්තේ කැලණි ගඟේ මේ ප්‍රදේශයට වඩා පහළිනි. මේ නිසා ප්‍රදේශ රැසක ජල සැපයුම අත්හිටුවන ලද අතර බලධාරින් විසින් ගඟෙන් ජලය ලබාගැනීම නවතා දමා මේ තෙල් ඇතුළත් ජලය ගඟ දිගේ පහළට ගසා ගෙන යැමට සලස්‌වා තිබිණි.

කෙසේ වෙතත් යළිත් අගෝස්‌තු මස 28 වැනි දින කැලණි ගඟේ ජලයේ තෙල් තට්‌ටුවක්‌ ඇති බව අනාවරණය විය. ඒ නිසා කෙටි දැනුම් දීමකින් පසුව එදින කොළඹ, ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර කෝට්‌ටේ හා දෙහිවල-ගල්කිස්‌ස යන මහ නගරසභා බලප්‍රදේශවල ජල සැපයුම අත්හිටුවන ලදි. මේ තත්ත්වය ඇති වීමට හේතු වූයේ ගඟේ ඉවුරුවල තිබූ තෙල් කාන්දුවේ අපද්‍රව්‍ය ඒ දිනවල ඇති වූ අධික වර්ෂාවට සේදී ගොස්‌ ගඟට එක්‌ වීම බව බලධාරීන් විසින් හෙළි කරන ලදි. අපවිත්‍ර ජලය ගඟ පහළට ගසා යැමට හා පවිත්‍රාගාරයේ පිරිසිදු කිරීම් සඳහා රාජ්‍ය බලධාරීන් විසින් ගන්නා ලද ක්‍රියාමාර්ග නිසා ජල සැපයුම එදින සවස්‌ වන විට යථා තත්ත්වයට පත් කරගත හැකි විය. මේ කටයුතු සඳහා වැය වී ඇත්තේ මහජන මුදල් ය.

මේ තෙල් කාන්දුව පිළිබඳව අවශ්‍ය නීතිමය පියවර ගත් මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය පළමුව අදාළ සමාගමේ පරිසර ආරක්‌ෂක බලපත්‍රය තහනම් කළ අතර, ඒ සමඟ සමාගමේ නිෂ්පාදන කටයුතු අත්හිටුවන ලදි. පසුව අගෝස්‌තු මස 31 දින එම තහනම ඉවත් කරන ලද අතර ඒ පරිසර අධිකාරිය පවසන පරිදි ඒ කොන්දේසි සහිත ව ය. සමාගම තවදුරටත් තෙල් කාන්දු වීම් ඇති නො වන ලෙස ක්‍රියා කිරීම මීට හේතුව සේ දක්‌වා තිබිණි. එසේ ම අධිකාරීන් විසින් නියම කරන ලද නිර්දේශ සපුරා ලීම මේ කියන කොන්දේසි අතර වේ. ඒ සමඟ සමාගමේ නිෂ්පාදන කටයුතු යළිත් ආරම්භ වූ බව ද වාර්තා විය. මේ අතර අපවිත්‍ර තෙල් ඉවත් කිරීම හා ජල පොම්පාගාරයේ ඇති වූ හානි සඳහා වූ වියදම ප්‍රතිපුර්ණය කිරීමට අදාළ සමාගම එකඟ වී ඇති බවක්‌ පුවත්පත්වල වාර්තා විය. එක්‌ වාර්තාවකට අනුව ජාතික ජලසම්පාදන හා ජලාපවහන මණ්‌ඩලයට සිදු වූ අලාභය රුපියල් මිලියන 130කට අධික බව පැවසේ. මේ අලාභයට තෙල් නිසා අපවිත්‍ර වීමෙන් පාරිභෝගිකයන්ට බෙදාහැරීමට නොහැකි වූ ජලය ලීටර් 200,000ක්‌, පවිත්‍රාගාරයේ තෙල් පිරිසිදු කරන ජල පෙරණ හා ජල තටාක පිරිසිදු කිරීම හා මේ කටයුතු සඳහා යොදාගත් අතිරේක සේවකයන් හා අතිරේක බලශක්‌තිය සඳහා වූ වියදම ද අයත් බව පෙනේ. මේ අතර ගඟේ ජලය පවිත්‍ර කිරීමේ කටයුතු සඳහා මැදිහත් වූ සාගර පරිසර ආරක්‌ෂණ අධිකාරිය හා සේවා සැපයූ පෞද්ගලික ආයතනයකින් ද රු. 177,000 ක්‌ හා මිලියන 1.45ක්‌ ලෙස වියදම් ඉල්ලා ඇති බව වාර්තා වී තිබේ. මේ අනුව සමස්‌ත වියදම මීට වඩා ඉහළ යා හැකි අතර, එය අධිකරණ ක්‍රියාමාර්ගයක්‌ වෙත යොමු විය හැකි ය.

කෙසේ වෙතත් පසුගිය ඉරිදා පුවත්පතකට ජල සම්පාදන මණ්‌ඩලයේ සභාපතිවරයා පවසා තිබූ ආකාරයට ඉන්දියාවට යෑවූ ජල නිදර්ශක සම්බන්ධයෙන් සිදු කර ඇති පර්යේෂණවලින් හෙළි ව ඇති පරිදි, ගංගා ජලයේ අඩංගුව තිබුණේ මෙතිලින් වර්ගයේ කාබනික සංයෝගයකි. ඇතැම් සාම්පලයක අදාළ සංයෝගය ලීටරයකට මිලි ග්‍රෑම් 0.5ක පමණ මට්‌ටමින් හමු වී ඇති බව ද වාර්තා වේ. (මේ කරුණ අදාළ සිදුවීම පිළිබඳ ගැටලූ ඇති කරන අතර, ඒ ගැන වැඩිදුර තොරතුරු ඉදිරියේ දී අපේක්‌ෂා කළ හැකි ය.)

රතුපස්‌වල හා කැලණි ගඟ

උක්‌ත සිදුවීම පිළිබඳව විමසිල්ලෙන් බැලීමේ දී පෙනී ගිය කරුණක්‌ වන්නේ මේ තෙල් කාන්දුව නිසා කැලණි ගඟ දූෂණය වීම හා ජලය අපවිත්‍ර වීම ගැන සමාජයේ එතරම් අවධානයක්‌ යොමු නො වූ බවයි. අනෙකක්‌ තබා ජනමාධ්‍යවල ද මේ පිළිබඳව මුලින් දැකිය හැකි වූයේ අඩු උනන්දුවකි. කෙසේ වෙතත් සමාජ ජාල වෙබ් අඩවි ඔස්‌සේ මේ පිළිබඳව බොහෝ දේ සාකච්ඡාවට ලක්‌ විය. ඒවා අතර රජයේ බලධාරීන් ගේ නො සැලකිල්ලේ සිට අදාළ සමාගමේ නිෂ්පාදන ප්‍රතික්‌ෂේප කිරීම දක්‌වා වූ විවිධ කරුණු උලූප්පා දක්‌වා තිබිණි. පුදුමයකට මෙන් සමාජයේ මෙවැනි සිදුවීම් පිළිබඳ කටයුතු කරන පරිසර හා සමාජ සංවිධාන හා ක්‍රියාකාරීන් අතර පවා මේ සිදුවීම පිළිබඳව ප්‍රමාණවත් ක්‍රියාකාරිත්වයක්‌ දැකිය නොහැකි විය.

රටේ ජනගහනයෙන් සැලකිය යුතු පිරිසක ගේ පානීය ජල සැපයුම හා ගංගාවක්‌ දූෂණය වීම මෙසේ රටේ එතරම් අවධානයක්‌ යොමු නො වූයේ ඇයි ද යන්න ම`දක්‌ විමසීම වැදගත් කරුණකි. එහි දී අපට මෑතක දී ඇති වූ රතුපස්‌වල ජල ගැටලූව පිළිබඳව අවධානය යොමු කළ හැකි ය.

ගම්පහ දිස්‌ත්‍රික්‌කයේ පිහිටා ඇති රතුපස්‌වල ප්‍රදේශයේ පානීය ජලයේ ආම්ලිකතාව ඉහළ යැමට හේතුව කම්හලකින් නිකුත් වූ රසායනික ද්‍රව්‍ය බව ජනතාව ගේ චෝදනාව විය. එහෙත් විද්‍යාත්මක පර්යේෂණවලින් ඒ බව සනාථ නො වූ බව රාජ්‍ය බලධාරීන් ගේ මතය විය. එහෙත් ප්‍රදේශවාසී ජනතාව අදාළ සමාගම වසා දමන තෙක්‌ උද්ඝෝෂණය කළ හ. මේ සඳහා ඇතැම් දේශපාලන බලවේග මෙන්ම රාජ්‍ය නො වන සංවිධාන හා ක්‍රියාකාරීන් ගේ මැදිහත් වීම දැකිය හැකි විය. එසේ ම එය පැවැති රජයට එරෙහි උද්ඝෝෂණයක්‌ බවට ද පත් විය. මේ උද්ඝෝෂණවල ප්‍රතිඵලයක්‌ ලෙස ජීවිත කිහිපයක්‌ අහිමි වූ අතර අදාළ කම්හල එතැනින් ඉවත් කරගන්නා ලදි. එසේ ම ජනතාවට පානීය නළ ජල සැපයුමක්‌ ලබා දීමට ද රජය පියවර ගත්තේ ය. ඒ දිනවල රතුපස්‌වල පිළිබඳව කතා කළ අය අතර, පරිසරවේදීන්, දේශපාලනඥයන් මෙන්ම සාමාන්‍ය ජනතාව ද වූ අතර එය කිසියම් ආකාරයක ජාතික ප්‍රශ්නයක්‌ බවට පත් වූ බවක්‌ දැකිය හැකි විය.

කෙසේ වෙතත්, පසුගිය දා කැලණි ගඟට තෙල් නිකුත් වූ අවස්‌ථාවේ දී රටේ එවැනි තත්ත්වයක්‌ දක්‌නට නො වී ය. මේ සිදුවීමෙන් ඇති වූ බලපෑම් පිළිබඳව කිසිදු දේශපාලන බලවේගයක්‌ හෝ රාජ්‍ය නො වන සංවිධාන හෝ සැලකිය යුතු තරම් උනන්දුවක්‌ දැක්‌වූ බවක්‌ අසන්නට දකින්නට නො ලැබිණි. එසේ ම ඇතැම් ක්‍රියාකාරීන් පවා සිය ෆේස්‌බුක්‌ ගිණුමේ කළ ප්‍රකාශයකින් හෝ සටහන් කිහිපයකින් ඔබ්බට ගිය බවක්‌ දැකිය හැකි නො වී ය. බැලු බැල්මට පෙනුණේ මේ පිළිබඳව ජනතාව ද එතරම් උනන්දුවක්‌ නො දැක්‌වූ බවකි. නැත හොත්, එය ගැන කතා කරන්නට කිසිවක්‌ නොමැති ද යන්න පවා ගැටලූවක්‌ විය. එසේ ම මුල් ම තෙල් කාන්දුව ඇති වූයේ අගෝස්‌තු 17 දින වුවත්, මේ ගැන තරමක්‌ හෝ සාකච්ඡාවක්‌ දැකිය හැකි වූයේ පසුගිය 28 වැනි දින කොළඹ හා අවට ප්‍රදේශවල ජල සැපයුම තාවකාලිකව අත්හිටුවන ලැබූ පසු ව ය. එසේ ම ඇතැම් ප්‍රදේශවල ජලයේ තෙල් සහිත බව හා දුගඳක්‌ දැනුණු පසුව ය. ඒ අනුව මේ ගැටලූව ජනතාවට දැනුණේ පානීය ජලයේ අර්බුදයක්‌ ඇති වූ පසුව බව පෙනේ.

ගංගා පරිසරය නොවැදගත් ද?

මෙහි දී මතු වන කරුණු කිහිපයක්‌ පවතී. ඉන් පළමුවැන්න වන්නේ කැලණි ගඟ පරිසර පද්ධතියට තෙල් එකතු වීම නිසා කිසියම් ආකාරයක පරිසර දූෂණයක්‌ සිදු වූ බව වැදගත් නො වූයේ ද යන්න ය. එය මිනිසුන්ට බලපාන බව වටහාගත් අවස්‌ථාවේ දී පමණක්‌ ඒ ගැන සැලකිල්ලක්‌ යොමු වුයේ ඇයි? ගඟ සහ ගංගා පරිසරයට මින් සිදු වූ බලපෑම ගැන කිසිදු අවධානයක්‌ යොමු නො වී ය. එහෙත් අදාළ තෙල් කාන්දුව සිදු වූ ප්‍රදේශයේ දී හෝ මේ ගංගා පරිසරයට කිසියම් බලපෑමක්‌ ඇති වූ බව පැහැදිලි ය.

කැලණි ගඟ යනු මෙරට ප්‍රධාන ගංගා අතරින් සැලකිය යුතු තරම් දූෂණයකට ලක්‌ වූ පරිසර පද්ධතියකි. අවිස්‌සාවේල්ල සිට පහළ ප්‍රදේශ තෙක්‌ කැලණි ගඟ ආසන්නයේ ඇති කර්මාන්තශාලාවලින් කැලණි ගඟට අපද්‍රව්‍ය එකතු වීම බොහෝ කාලයක සිට සිදු වන්නකි. එහෙත් මේ පිළිබඳව බලධාරීන් ගේ සැලකිල්ල ප්‍රමාණවත් තරම් යොමු ව තිබේ ද යන්න සැකසහිත ය.

රජයේ ආයතනවල ක්‍රියාකාරීත්වය පිළිබඳව ද මෙහි දී වැදගත් කරුණක්‌ අනාවරණය වී ඇත. ඒ උක්‌ත සිදුවීමේ දී ඇති වූ ජල දූෂණයට හේතු වූයේ කුමන රසායනික ද්‍රව්‍යයක්‌ ද යන්න තීරණය කිêමට අවශ්‍ය පරීක්‌ෂණ සිදු කිරීමට ප්‍රමාණවත් පහසුකම් මෙරට නො තිබූ බවයි. ඒ නිසා අදාළ ජල නිදර්ශක ඉන්දියාවට යෑවීමට සිදු වූ බව බලධාරීන් මාධ්‍යවලට පවසා තිබිණි. මෙවැනි සිදුවීමක දී ඇති වන ප්‍රමාදය වැළැක්‌වීමට එවැනි රසායන ද්‍රව්‍ය හඳුනාගැනීමට අවශ්‍ය පරීක්‌ෂණ සඳහා වූ පහසුකම් මෙරට ස්‌ථාපිත කළ යුතු ව තිබේ.

අවසන් වශයෙන් පැවසිය යුත්තේ මෙවැනි තත්ත්වයක්‌ අනාගතයේ දී ඇති වීමට ඉඩ නො තැබීම සියලූ පාර්ශ්වවල වගකීමක්‌ බව ය. ජලය යනු හුදෙක්‌ මිනිසුන් ගේ පානය පිණිස පවත්නා සම්පතක්‌ පමණක්‌ නො ව, සෙසු ජීවීන් ගේ පැවැත්ම සඳහා ද වැදගත් වන ස්‌වාභාවික සම්පතක්‌ බව අප සිහි තබාගත යුතු ය.

http://www.vidusara.com/2015/09/09/feature2.html

අළු යට ගිනි ලෙස තවමත් පවතින දේශගුණ සංශයවාදය

(Climate skepticism has not died.)

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

විදුසර 02.09.2015 (Vidusara)

http://www.vidusara.com/2015/09/02/feature2.html

දේශගුණ වෙනස්‌ වීම පිළිබඳව සැක කිරීම හෙවත් දේශගුණ සංශයවාදය (climate skepticism) පිළිබඳ ලියෑවෙන මේ ලිපිය ආරම්භ කිරීම සඳහා පළමුව පෞද්ගලික අත්දැකීම් දෙකක්‌ ඉදිරිපත් කිරීමට අදහස්‌ කළේ ඉන් කියෑවෙන පණිවිඩය ඉතා පැහැදිලි නිසා ය.

කොළඹ ප්‍රධාන පෙළේ විද්‍යාලයකින් මෑත දී සිය අධ්‍යාපනය හමාර කළ මගේ ඥාති තරුණයකු පසුගිය දා මුණගැසුණු අවස්‌ථාවක කීවේ ලෝකයේ දේශගුණ වෙනස්‌ වීමක්‌ නොමැති බව හා එය අසත්‍යයක්‌ බව ය. ඔහු ගේ පදනම පිළිබඳව බැලූ විට ඔහු විදේශීය විෂයමාලාවකින්, වාණිජ්‍යය විෂය ධාරාවක්‌, ඉංග්‍රීසි බසින් හැදෑරූ අයෙක්‌ විය. අප හමු වූ අවස්‌ථාවේ දී ද ඔහු සූදානම් වෙමින් සිටියේ ඇමෙරිකානු විශ්වවිද්‍යාලයයක පාඨමාලාවක්‌ හැදෑරීම පිණිස විදේශගත වීම සඳහා ය. මට මෙහි දී ඇති වූ ගැටලුව වූයේ වර්තමාන තරුණ පරපුරේ කෙතරම් පිරිසක්‌ මෙවැනි අදහස්‌ දරන්නේද යන්න ය.

මේ අතර වර්තමානයේ කැනඩාවේ ජීවත් වන මගේ සරසවි සගයකු මීට කලකට පෙර එරට දැකිය හැකි වූ අධික හිමපතන අවස්‌ථාවක දී ඔහු ගේ සමාජ ජාල ගිණුමක සටහනක්‌ තබමින් පැවසුවේ දේශගුණ වෙනස්‌ වීම පිළිබඳව ඔහු තවදුරටත් විශ්වාස නො කරන බවකි. මේ මිත්‍රයා මෙරට සිටිය දී පරිසර ක්‍රියාකාරියකු ලෙස කටයුතු කළ අතර පරිසර අංශයක රැකියාවක්‌ ද කළේ ය. එවැනි වෙනසක්‌ ඔහු තුළ ඇති වූයේ කෙසේ ද යන්න පිළිබඳව මට එළැඹිය හැකි හොඳ ම නිගමනය වූයේ, මේ වෙනස සඳහා ඔහු අද ජීවත් වන පරිසරයේ පැවැති සාමාන්‍ය විශ්වාසයේ යම් බලපෑමක්‌ හේතු වන්නට ඇති බව ය.

මේ දෙදෙනා දේශගුණ වෙනස්‌ වීම සම්බන්ධව දක්‌වන අදහස්‌ පිළිබඳව සැලකූ විට මට සිතුණේ දේශගුණ සංශයවාදය කිසියම් ආකාරයකින් නව ප්‍රවේශයක්‌ ගෙන ඇති බවයි. එA නූතන පරපුරේ අදහස්‌ සමඟ හා ආන්තික දේශගුණ තත්ත්ව සමඟ මතු වන්නක්‌ ලෙසිනි. සමස්‌තයක්‌ ලෙස ජගත් මට්‌ටමේ දී දේශගුණ සංශයවාදයේ අද තත්ත්වය පිළිබඳව මදක්‌ විමසීමට මට සිතුණේ මේ නිසාවෙනි.

දේශගුණ සංශයවාදය

දේශගුණ වෙනස්‌ වීම පිළිබඳ සාකච්ඡාවේ ආරම්භයේ පටන් ම ඒ පිළිබඳ විද්‍යාත්මක සාධක ගැන මෙන්ම ඒ සඳහා හේතු වූ කරුණු මොනවා ද යන්න සම්බන්ධව අවිනිශ්චිතතා තිබූ බවට සැකයක්‌ නොමැත. මේ නිසා දේශගුණ වෙනස්‌ වීම පිළිබඳ දිගින් දිගට ම සිදු කරන ලද පර්යේෂණ මත පදනම් ව දේශගුණ වෙනස්‌ වීම මේ වන විට ද සිදු වන බවත්, ඒ සඳහා මිනිසුන් ගේ ක්‍රියාකාරිත්වයේ පැහැදිලි බලපෑමක්‌ පවත්නා බවත් අද වන විට පෙන්වා දී තිබේ. දේශගුණ වෙනස්‌ වීම පිළිබඳ අන්තර් රාජ්‍ය මණ්‌ඩලය විසින් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද දේශගුණ වෙනස්‌ වීම සම්බන්ධ ඇගැයීම් වාර්තා පෙළෙන් පෙළට මිනිසුන් ගේ ක්‍රියාකාරිත්වයේ බලපෑම් පිළිබඳ සාධක ඉහළ ගොස්‌ ඇති බැවින් ඒ සම්බන්ධ විශ්වාසය ඉහළ ගොස්‌ තිබේ.

ඒ කෙසේ වෙතත් මේ පර්යේෂණ හා ඒවායේ ඇතුළත් කරුණු සම්බන්ධව සැක කරන විද්‍යාඥයන් හා වෙනත් පිරිස්‌ ලෝකයේ එදා සිට ම දැකිය හැකි විය. මේ පිරිස්‌ ඇතැම් විටක මේ පර්යේෂණවල අඩුපාඩු දැක්‌වූ අතර, තවත් අවස්‌ථාවක දී ඔවුන් ගේ ම තර්ක හා පර්යේෂණ මගින් දේශගුණ වෙනස්‌ වීම යනු හුදෙක්‌ ස්‌වාභාවික වූ සංසිද්ධියක්‌ බව පෙන්වා දීමට උත්සාහ කළ ආකාරය දැකිය හැකි විය. මේ පිරිස්‌ හඳුන්වන ලද්දේ දේශගුණ සංශයවාදීන් යන නමිනි.

කෙසේ වෙතත් මෙසේ දේශගුණ සංශයවාදීන් ලෙස අදහස්‌ දැක්‌වූ විද්‍යාඥයන් අතර ප්‍රකට හා පිළිගත් ප්‍රකාශන ඇති පර්යේෂකයන් සිටියේ අඩු වශයෙනි. නිදසුනක්‌ ලෙස ගත හොත් 2012 වර්ෂයේ දී Wall Street Journalys 'දේශගුණ වෙනස්‌ වීම සම්බන්ධව කලබල විය යුතු නැහැ' (No Need to Panic About Global Warming) යනුවෙන් අදහස්‌ දැක්‌වීමක්‌ කළ විද්‍යාඥයන් 16 දෙනකු අතරින් දේශගුණ වෙනස්‌ වීම සම්බන්ධව පිළිගත් පර්යේකයන් සිටියේ සිව් දෙනකු පමණක්‌ බව ඒ දිනවල ජනමාධ්‍ය ඔස්‌සේ පෙන්වා දී තිබිණි. එසේ ම ඔවුන් අතරින් ඇතැම් අයට ෙµdසිල ඉන්ධන කර්මාන්තය හා සම්බන්ධකම් තිබූ බව ද ඒ දිනවල වාර්තා වී තිබිණි.

දේශගුණ වෙනස්‌ වීමට දායක වූ, ඒ නිසා ම කිසියම් තර්ජනයකට ලක්‌ ව තිබූ ෆොසිල ඉන්ධන හා බලශක්‌ති කර්මාන්තයේ යෙදුණු ආයතන මේ දේශගුණ සංශයවාදීන්ට සහයෝගය දීම ආචාරධර්ම පිළිබඳව ගැටලු ඇති කරන්නකි. ඔවුන් ගේ අභිප්‍රාය වූයේ දේශගුණ වෙනස්‌ වීම යනු මිනිසුන් ගේ ක්‍රියාකාරිත්වයක්‌ නිසා සිදු වූවක්‌ නො වන බව තහවුරු කිරීම ය. ඇතැම් විට පෙන්වා දී ඇති පරිදි සංශයවාදී ව්‍යාපාරය ක්‍රියාත්මක වූයේ දුම්කොළ සමාගම් අතීතයේ දී ක්‍රියාත්මක වූ ආකාරය හා සමාන ආකාරයකට ය. ඒ දුම්පානය කිරීම සෞඛ්‍යයට හානිකර බවට වූ විද්‍යාත්මක අවවාද හා සාධක සැකකිරීම සඳහා දුම්කොළ සමාගම් ක්‍රියාත්මක වූ ආකාරය හා සමාන ආකාරයකට ය.

සමාජය තුළ සංශයවාදය

මේ සංශයවාදීන් අතර සිටියේ හුදෙක්‌ විද්‍යාඥයන් පමණක්‌ නො වේ. ඇතැම් ජනමාධ්‍ය පවා සංශයවාදී යනුවෙන් හැඳින්විය හැකි විය. එසේ ම ඇතැම් දේශපාලන පක්‌ෂ හා දේශපාලනඥයන් ද ඒ ගණයට ඇතුළත් කළ හැකි විය. ඇතැම් දියුණු රටවල ගතානුගතික දේශපාලනමය අදහස්‌ දැරූ කණ්‌ඩායම් මේ සංශයවාදී අදහස්‌වල එල්බ සිටින අයුරු ද දැකිය හැකි ය. ඇමෙරිකාවේ රිපබ්ලිකන් පක්‌ෂය හා ඔස්‌ටේ්‍රලියාවේ ලිබරල් පක්‌ෂය මේ සඳහා නිදසුන් ය. මේ තත්ත්වය ප්‍රයෝජනයට ගනිමින් ඇතැම් රටවල් දේශගුණ සටනින් ඈත් වීම සඳහා පියවර ගත් ආකාරය ද පෙනේ. කැනඩාව හා ඔස්‌ටේ්‍රලියාව මීට නිදසුන් සේ දැක්‌විය හැකි ය. මේ රටවල් සංශයවාදයේ තර්ක උපයෝගි කරගනිමින් විද්‍යාත්මක සාධක නොමැති බව දක්‌වමින් හරිතාගාර වායු විමෝචන සීමා කිරීම සඳහා ප්‍රමාණවත් වූ ක්‍රියාමාර්ග ගැනීම ප්‍රමාද කළ ආකාරය අපි දුටුවෙමු. මේ නිසා දේශගුණ සංශයවාදය දේශගුණ වෙනස්‌ වීම පාලනය කිරීමේ සටනට බාධා කළේ ය.

සාමාන්‍ය ජනතාව අතර දේශගුණ වෙනස්‌ වීම නො පිළිගන්නා පිරිස කෙතරම් ද යන්න ද වැදගත් ය. මේ අතරින් පිරිසක්‌ දේශගුණ වෙනස්‌ වීමක්‌ සිදු නො වන බව සිතන අය වන අතර, තවත් කණ්‌ඩායමක්‌ එසේ ම එය සිදු වෙතත්, ඊට මිනිසුන් වගකිව යුතු යෑයි නො සිතන පිරිසකි. මෙහි ඇති බලපෑම වන්නේ දේශගුණ වෙනස්‌ වීම වැළැක්‌වීම සඳහා ස්‌වෙච්ඡාවෙන් සිදු කරන කටයුතු සඳහා සාමාන්‍ය ජනතාව ගේ දායකත්වය වැදගත් වන නිසා ය. කෙසේ වෙතත් දියුණු කාර්මික රටවල් සියල්ලේ ම මේ තත්ත්වය දැකිය හැකි නො වේ. ඇමෙරිකාවේ තරම් සංශයවාදීන් ප්‍රමාණයක්‌ හෝ සංශයවාදිත්වයක්‌ යුරෝපයේ දැකිය නොහැකි ය. එසේ ම යුරෝපයේ රටවල් රැසක්‌ ම දේශගුණ වෙනස්‌ වීම වැළැක්‌වීම සඳහා කැපී පෙනෙන ආකාරයෙන් ඉදිරිපත් ව කටයුතු කරමින් සිටියි.

සංශයවාදය අවසන් ද?

2013/14 වර්ෂයේ දී පළ වූ පස්‌වැනි දේශගුණ ඇගැයීම් වාර්තාවේ දක්‌වා ඇති ආකාරයට විසි වැනි සියවසේ මැදභාගයේ සිට ඇති ව තිබෙන උණුසුම් වීම සඳහා ප්‍රමුඛ හේතුව මිනිසුන් ගේ බලපෑම බවට 'අතිශයින් විය හැකි' (extremely likely) බව විශ්වාස ය. මේ විශ්වාසය එක්‌ එක්‌ ඇගැයීම් වාර්තාවෙන් වාර්තාවට වර්ධනය විය. ඒ අනුව, විද්‍යාත්මක ක්‍රමවේදය පිළිබඳව විශ්වාස කරන්නේ නම්, තවදුරටත් මේ පිළිබඳව සැකසංකා තබාගත හැකි ද යන්න ගැටලුවකි.

බොහෝ දියුණු රටවල විද්‍යාඥයන්ගේ සිට සාමාන්‍ය ජනතාව දක්‌වා සංශයවාදී අදහස්‌ දරන පිරිස්‌ ප්‍රමාණය මේ වන විට අඩු වී ඇති අතර එය යහපත් ප්‍රවණතාවකි. එහෙත් එය සම්පූර්ණයෙන් ම පහ වී ගොස්‌ ඇති බවක්‌ මින් අදහස්‌ නො වේ.

පසුගිය ජුලි මාසයේ දී Global Environmental Change සඟරාවේ ප්‍රකාශයට පත් වූ අධ්‍යයන වාර්තාවකට අනුව (10.1016/j.gloenvcha.2015.05.003) දේශගුණ සංශයවාදීන් ගේ ප්‍රමාණය පිළිබඳ අදහසක්‌ ලබාගත හැකි ය. කාර්මික රටවල් 14ක එක හා සමාන සමීක්‌ෂණ යොදාගනිමින් සිදු කර ඇති මේ විශ්ලේෂණයට අනුව ලෝකයේ වැඩි ම සංශයවාදී ජනතාවක්‌ වාසය කරන්නේ ඔස්‌ටේ්‍රලියාවේ ය. එA එරට ජනගහනයෙන් 17%ක්‌ පමණ දේශගුණ වෙනස්‌ වීම පිළිබඳව සැක කරන බැවිනි. දෙවැනි තැනට එන නෝර්වේ රාජ්‍යයේ මේ ප්‍රමාණය 15කි. තුන්වැනි තැන පසු වන නවසීලන්ත ජනගහනයෙන් 13%ක්‌ සංශයවාදීන් වන අතර, අප බොහෝ දෙනා විශ්වාස කරන ඇමෙරිකාවේ ජනගහනයෙන් දේශගුණ වෙනස්‌ වීම පිළිබඳව සැක කරන්නේ 12%ක්‌ පමණ පිරිසකි. එරට පසු වන්නේ සිව්වැනි ස්‌ථානයේ ය. බ්‍රිතාන්‍යය, ස්‌වීඩනය හා පින්ලන්තයේ ජනගහනයෙන් 10%ක්‌ පමණ දේශගුණ සංශයවාදීන් වන බව ද මේ වාර්තාවේ දක්‌වා ඇත. අඩු ම ජනතාවක්‌ සංශයවාදීන් වන්නේ ස්‌පාඤ්ඤයේ වන අතර ඒ 2%ක්‌ පමණ පිරිසකි. (කෙසේ වෙතත් මේ අධ්‍යයනය සඳහා පදනම් කරගෙන ඇත්තේ මේ රටවල 2010-11 දී පමණ කාලයේ දී සිදු කර ඇති සමීක්‌ෂණ බව සැලකිය යුතු ය).

මේ අධ්‍යයනයෙන් හෙළි වී ඇති තවත් වැදගත් කරුණක්‌ වන්නේ අධික හරිතාගාර වායු විමෝචන ප්‍රමාණයක්‌ තිබීම හා සංශයවාදිත්වය අනුලෝමව සමානුපාතික වන බවයි. එසේ ම අදාළ රට කෙතරම් දුරට අවදානම් සහිත තත්ත්වයක පවතින්නේ ද යන්න ද අනුලෝමව සමානුපාතික වේ. එසේ ම මේ අධ්‍යයනයෙන් පැහැදිලි කර ඇති ආකාරයට සංශයවාදී වීමට බලපාන මූලික කරුණු හා සාධක කිහිපයක්‌ ද වේ. දේශපාලනික වශයෙන් ගතානුගතික (කන්සර්වේටිව්) අදහස්‌ දැරීම ඉන් එකකි. එසේ ම පිරිමින් අතර සංශයවාදීන් බහුල ය. එසේ ම පරිසරය පිළිබඳව දක්‌වන අඩු සැලකිල්ල සංශයවාදිත්වය සඳහා බලපාන තවත් සාධකයකි.

කෙසේ වෙතත් මේ අනුව පෙනෙන්නේ සංශයවාදිත්වය හා සංශයවාදීන් ගේ ගණන මේ වන විට කැපී පෙනෙන ආකාරයෙන් අඩු ව තිබුණ ද, එය අළු යට ඇති ගිනි සේ රැඳී ඇති බවකි. නිදසුනක්‌ ලෙසින් ගත හොත්, අද පවා කිසියම් අධික සිසිල් කාලගුණ තත්ත්වයක්‌, අධික වැසි සහිත තත්ත්වයක්‌ ඇති වුව හොත් මේ සංශයවාදී අදහස්‌ දක්‌වන්නවුන් විවිධ මට්‌ටම්වලින් කරළියට පැමිණෙන ආකාරය අඩුවෙන් වුව ද දැකිය හැකි ය. විශේෂයෙන් පෙර සඳහන් කර ඇති ආකාරයට යම් යම් වෙනත් අවශ්‍යතා ඇති පිරිස්‌ මේ අතර සිටින බව සැලකිය යුතු ය.

කෙසේ වෙතත් දේශගුණ වෙනස්‌ වීම යනු අද වන විට සිදු වෙමින් ඇති දෙයක්‌ හෙවත් යථාර්ථයක්‌ ය යන්න හා සම්බන්ධව විවාදයක්‌ නොමැති බව සඳහන් කළ හැකි ය. වර්තමාන විද්‍යාත්මක දත්ත අනුව ඒ ගැන සැකයක්‌ නැත.

http://www.vidusara.com/2015/09/02/feature2.html

මැතිවරණ ප්‍රතිපත්තිවල එන පරිසර ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳ විමසුමක්‌

(A review of environmental policies found in political manifestos)

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම‍ | Dhanesh Wisumperuma

විදුසර (Vidusara), 12.08.2015
http://www.vidusara.com/2015/08/12/feature4.html

අගෝස්‌තු මස දහ හත් වැනි දින පැවැත්වීමට නියමිත මහ මැතිවරණය වෙනුවෙන් මේ වන විට රට ම සූදානම් වෙමින් තිබේ. ඉදිරි වසර පහක කාලය තුළ ශ්‍රී ලංකාව පාලනය කරනු ලබන ප්‍රතිපත්ති තීරණය කරනු ලබන්නේ මේ මැතිවරණයෙන් ජයග්‍රහණය කරන පක්‌ෂයේ ප්‍රතිපත්ති මත ය. මේ වන විට මැතිවරණයට තරග කරන ප්‍රධාන පක්‌ෂ තුනේ මැතිවරණ ප්‍රකාශන තුනක්‌ ප්‍රකාශයට පත් ව තිබේ.

එක්‌සත් ජාතික පක්‌ෂය ඉදිරිපත් කර ඇති මැතිවරණ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනය "මාස 60කින් අලුත් රටක්‌ හදන පංචවිධ ක්‍රියාවලිය" නම් වේ. එක්‌සත් ජනතා නිදහස්‌ සන්ධානයේ මැතිවරණ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනය නම් කර ඇත්තේ "අනාගතයට සහතිකයක්‌" යනුවෙනි. ජනතා විමුක්‌ති පෙරමුණේ මැතිවරණ ප්‍රකාශනය "හෘද සාක්‌ෂියේ සම්මුතිය" නමිනි.

මැතිවරණයට ඉදිරිපත් ව ඇති මේ ප්‍රධාන පක්‌ෂ තුනේ පරිසර ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳව මදක්‌ විමසා බැලීමට අප සිතුවේ අදාළ පක්‌ෂ මෙරට පරිසරය පිළිබඳ දැවෙන කරුණු සම්බන්ධයෙන් ඉදිරිපත් කර ඇති විසඳුම් මොනවා ද යන්න ගැන විමසීම කාලීන අවශ්‍යතාවක්‌ සේ අප දකින නිසා ය.

මෙරට ප්‍රධාන දේශපාලන පක්‌ෂ තුන 2015 මහ මැතිවරණය සඳහා ඉදිරිපත් කර ඇති මැතිවරණ ප්‍රකාශනවල පරිසරය හා සම්බන්ධ ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳව සැලකූ විට ඉන් වඩාත් කැපී පෙනෙන්නේ එක්‌සත් ජනතා නිදහස්‌ සන්ධානයේ (එජනිස) හා ජනතා විමුක්‌ති පෙරමුණේ (ජවිපෙ) ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශන බව පෙනේ. එම පක්‌ෂවල ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනවල පරිසරය වෙනුවෙන් වෙන ම කොටසක්‌ වෙන් කර අංශ රැසක්‌a ඔස්‌සේ කරුණු දක්‌වා තිබේ. එවැනි වෙන ම අංශයක්‌ එක්‌සත් ජාතික පක්‌ෂයේ (එජාප) ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයේ දැකිය නොහැකි වුව ද පරිසරය හා අදාළ කරුණු ගණනාවක්‌ එම පක්‌ෂයේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයේ වෙනත් තැන්වල හා තිරසර සංවර්ධනය කොටසේ ඇතුළත් ය. පහත දැක්‌වෙන්නේ අදාළ වැදගත් කරුණු ප්‍රධාන මාතෘකා යටතේ ගොනු කර දැක්‌වීමට අප ගත් උත්සාහයකි.

පක්‌ෂ තුනේ ප්‍රධාන පරිසර ප්‍රතිපත්ති

• ප්‍රතිපත්තිමය කරුණු හා දිගු කාලීන සැලසුම් - ශ්‍රී ලංකාව සඳහා භූවිද්‍යා සැලැස්‌මක්‌ වසරක්‌ තුළ සම්පාදනය කරන බව සඳහන් කරන එජාපය පවසන්නේ ඒ අනුව ජාතික පරිසර ප්‍රතිපත්තියක්‌ සකස්‌ කරන බවයි. ජනාවාස හා නගර නිර්මාණය වැනි කරුණු මේ භූ විද්‍යා සැලැස්‌ම අනුව තීරණය වේ. එජනිස ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයේ සඳහන් වන පරිදි මෙරට භූමිය ඉදිරි වසර 500ක කාලයක්‌ සඳහා සැලසුම් කිරීමට අදහස්‌ කෙරෙයි. මේ සැලසුම් ඉදිරි රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්තියක්‌ බවට පත් කිරීම ඔවුන් ගේ අපේක්‌ෂාව වේ. ස්‌වාභාවික සම්පත් සංරක්‌ෂණය හා කළමනාකරණය සඳහා ජාතික ප්‍රතිපත්තියක්‌ සකස්‌ කිරීමට හා පරිසරයට අදාළ වර්තමානයේ පවත්නා පනත් හා රෙගුලාසි සමාලෝචනය කර ශක්‌තිමත් කිරීමට කටයුතු කරන බව ජවිපෙ සඳහන් කරයි.
• ආරක්‌ෂිත ප්‍රදේශ හා වනාන්තර - සංරක්‌ෂිත කලාප ලෙස නීතියෙන් නියම කර ඇති භූමිභාග ආරක්‌ෂා කරගැනීමට හා ඒවායේ මායිම්වල සුරක්‌ෂිතභාවය තහවුරු කිරීමට කටයුතු කරන බව එජාපය පවසයි. ශ්‍රී ලංකාව හරිත දේශයක්‌ ලෙස පවත්වාගැනීමේ අරමුණින් සියලු වනාන්තර මිනුම් කිරීම, මායිම් සලකුණු කොට විනාශ වීමේ තර්ජනයට ලක්‌ ව ඇති වනාන්තර නැවත ප්‍රතිෂ්ඨාපනය සිදු කරන අතර, රජය හා පෞද්ගලික අංශය උපයෝගී කරගනිමින් නැවත වන වගා වැඩපිළිවෙළක්‌ දියත් කරන්නට කටයුතු කරන බව එජනිස සඳහන් කරයි. රක්‌ෂිත ප්‍රදේශවල රැකවරණය තහවුරු කිරීම, ඒවා ඛණ්‌ඩනය වීම වළක්‌වා ජාලගත කිරීම, අනාරක්‌ෂිත පරිසර පද්ධති රක්‌ෂිත ප්‍රදේශ කිරීම යන කරුණු ජවිපෙ ඉදිරිපත් කර ඇත. වන වගාව පිළිබඳව සඳහන් කරන ජවිපෙ විශේෂයෙන් සඳහන් කරන කරුණක්‌ වන්නේ ෆයිනස්‌, ටර්පන්ටයින් වැනි වගා වෙනුවට දේශීය ශාක වගා මහා පරිමාණයෙන් ව්‍යාප්ත කරන බවකි. 
• ජලපෝෂක ප්‍රදේශ සංරක්‌ෂණය - භූගත ජල සම්පත ආරක්‌ෂා කරගැනීමේ අරමුණින් ජලපෝෂක ප්‍රදේශ සංරක්‌ෂණය සඳහා පියවර ගන්නා බව එජාපය සඳහන් කරයි. ජල පෝෂක ප්‍රදේශ සංරක්‌ෂණය පිළිබඳව ජවිපෙ ද සඳහන් කර තිබේ.
• පරිසර දූෂණය - පරිසර දූෂණය වැළැක්‌වීම සඳහා පියවර ගැනීම මේ පක්‌ෂවල පරිසර ප්‍රතිපත්තියේ එක්‌ මූලික අංගයකි. වායු, ජල, පාංශු, ශබ්ද හා දෘෂ්ටි යන පංචවිධ පරිසර දූෂණය වැළැක්‌වීම සඳහා වූ ජාතික ප්‍රතිපත්තියක්‌ හඳුන්වා දෙන බව එජනිස පවසයි. ජවිපෙ පවසන්නේ ස්‌වාභාවික පරිසරය, ජලය, වෙරළ, භූමිය, වාතය, ස්‌වභාවධර්මයේ හඩ දූෂණය වීම වැළැක්‌වීමට අවශ්‍ය තාක්‌ෂණික මගපෙන්වීම හා නීතිය දැඩිව ක්‍රියාත්මක කරවීම සිදු කරන බවයි. 
• රසායනික පොහොර හා පළිබෝධනාශක - පරිසර හිතකාමී ගොවිතැන නම් මාතෘකාව යටතේ කාබනික ගොවිතැන මගින් ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳපොළ අල්ලාගැනීම හා රටේ ආහාර ස්‌වෛරීත්වය හා ආරක්‌ෂාව තහවුරු කිරීම ගැන එජාපය සඳහන් කරයි. මිනිසාට හා පරිසරයට හානිකර කෘෂි රසායන ද්‍රව්‍ය ආනයනය තහනම් කර ඇති බැවින්, ජීව හිතවාදී කෘෂි රසායන ද්‍රව්‍ය නිෂ්පාදනය සහ භාවිතය දිරිගැන්වීමට පියවර ගන්නා බව ඔවුන් මේ යටතේ තවදුරටත් දක්‌වා ඇත. ප්‍රමිතියකින් තොර පළිබෝධනාශක හා පොහොර ආනයනය හා විකිණීම නැවැත්වීමට අවශ්‍ය නීති සම්මත කරන බවත් එAවා කඩ කරන පිරිස්‌වලට එරෙහි ව දැඩි ව නීsතිය ක්‍රියාත්මක කරන බවත් එජනිස පවසයි. වස විස නැති ගොවිතැන ප්‍රචලිත කිරීම සඳහා රසායනික පොහොර හා පළිබෝධනාශකවලින් තොර ගොවිතැන සඳහා විශේෂ සහන දෙන බව ද එජනිස පවසයි.
• කැළිකසළ ගැටලුව - ජාත්‍යන්තර ප්‍රමිතිකරණයකට යටත් ව කසළ කළමනාකරණය කිරීම හා කසළ බලශක්‌ති නිෂ්පාදනයට හා පොහොර නිෂ්පාදනයට යොදාගැනීම පිළිබඳව එජනිස සඳහන් කරයි. ජවිපෙ සිය ප්‍රකාශනයේ සඳහන් කරන්නේ අපද්‍රව්‍ය කළමනාකරණයේ වගකීම හිමි පළාත්පාලන ආයතනවල එම වගකීම අත් හළ නොහැකි එකක්‌ බවට පත් කරන බව හා ඊට අවශ්‍ය තාක්‌ෂණික මගපෙන්වීම සිදු කරන බව ය. එසේ ම ඔවුන් වැඩිදුරටත් පවසන්නේ ඊට එරෙහි ව කටයුතු කරන ආයතන ගැන නීතිය දැඩිව ක්‍රියාත්මක කරන බවයි.
• වෙරළාරක්‌ෂක නීති - වෙරළාරක්‌ෂක නීති පද්ධතිය ශක්‌තිමත් කිරීමට කටයුතු කරන බව එජනිසය සඳහන් කර තිබේ.
• පරිසර නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම - අභයභූමි හා වනවිනාශයට හා වනසත්ත්ව සංහාරයට වගකිවයුතු චූදිතයන් නීතිය හමුවට පමුණුවා දැඩි දඩුවම් ලබා දීමට කටයුතු කරන බව එජනිස සඳහන් කරයි. ජවිපෙ සඳහන් කරන්නේ පරිසර නීති ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා මනා අන්තර් සම්බන්ධතාවක්‌ සහිත ආයතනික පද්ධතියක්‌ ස්‌ථාපිත කරන බවයි. 
• පරිසර අධ්‍යාපනය - පරිසර අධ්‍යාපනය සාමාන්‍ය පෙළ විෂය නිර්දේශයට හඳුන්වා දීමට කටයුතු කරන බව එජනිස සඳහන් කරයි. පාසල් අධ්‍යාපන ක්‌ෂේත්‍රය තුළට පරිසර විෂය ඇතුළත් කරන බව සඳහන් කරන ජවිපෙ පරිසරය සුරැකීම සඳහා ජනතාව දැනුවත් කිරීමේ අධ්‍යාපන වැඩසටහන් ද සකස්‌ කරන බව කියයි.
• පරිසර ගැටලු විසඳීම සඳහා ප්‍රජා සහභාගිත්වය - රාජ්‍ය නිලධාරීන්, පරිසර සංවිධාන හා පරිසරවේදීන් ඇතුළත් පරිසර කමිටු පිහිටුවා එතුළින් ප්‍රදේශයේ පරිසර ගැටලු හඳුනාගෙන ඒවාට පිළියම් යෙදීමට පියවර ගන්නා බව ජවිපෙ පවසයි. 
• සංවර්ධනය හා පරිසරය හා ස්‌වාභාවික සම්පත්- 2005 වර්ෂයේ සිට ක්‍රියාත්මක කළ සංවර්ධන ක්‍රියාවලියේදී පරිසර හිතවාදී ප්‍රතිපත්ති ප්‍රමුඛතාවයේ ලා සලකමින් පරිසරය සුරැකි බව එජනිස සිය ප්‍රකාශනයේ සඳහන් කරයි. එසේ ම සිය අනාගත සංවර්ධන සැලසුම්වල දී සතාසීපාවාට හා පරිසරයට අයත් අවකාශයට මනාව ගරු කිරීමට ද ඔවුන් පොරොන්දු වී ඇත. සංවර්ධන ව්‍යාපෘති ක්‍රියාත්මක කිරීමට පෙර නිසි ශක්‍යතා ඇගැයීම් ක්‍රියාවලියක්‌ සිදු කරන අතර, එහි දී ස්‌වාභාවික සම්පත්වලට හා ජනතාව ගේ යහපැවැත්මට එල්ල වන අහිතකර බලපෑම් අවම කිරීමට හා විකල්ප සංරක්‌ෂණ ක්‍රමෝපාය ක්‍රියාත්මක කිරීමට පියවර ගන්නා බව ජවිපෙ පවසයි.
• බලශක්‌ති සංරක්‌ෂණය - සුළං, සූර්ය, මුහුදු රළ, ස්‌වාභාවික ගෑස්‌ වැනි විකල්ප බලශක්‌ති උත්පාදනයට විශේෂ සහනාධාර සපයන බව එජාප ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයේ සඳහන් වේ. බලශක්‌ති අවම ලෙස භාවිත කරන පරිසර හිතකාමී ගොඩනැගිලි ඉදි කරන බව එජාප වැඩිදුරටත් පවසයි. පුනර්ජනනීය බලශක්‌ති පද්ධතියක්‌ ගොඩනැගීමට පියවර ගන්නා බව ජවිපෙ ද සඳහන් කරන අතර, ප්‍රවාහනය හා ගොඩනැගිලි වැනි අංශවල බලශක්‌ති සංරක්‌ෂණය අත්‍යවශ්‍ය අරමුණක්‌ සේ සලකා නීති සම්පාදනයට සහාය ලබා දීමට කටයුතු කරන බව ද ඔවුහු සඳහන් කරති.

විශේෂ මාතෘකා

• රුක්‌ රෝපණය - රජයේ හෝ පෞද්ගලික අවශ්‍යතාවක්‌ සඳහා කපා හෙළන සැම ගසකට ම ගස්‌ 2ක්‌ සිටුවීමට එජනිස සිය මැතිවරණ ප්‍රකාශනයෙන් පොරොන්දු වී තිබේ.
• අලි මිනිස්‌ ගැටුම - අලි-මිනිස්‌ ගැටුම පවත්වා ප්‍රදේශවල රජයේ නියෝජිතයන්, ගැමියන් හා වනජීවී සංවිධානවල නියෝජිතයන්ගෙන් යුත් කමිටු ස්‌ථාපනය කරන බව හා ඒ ප්‍රදේශවල කඩිනමින් විදුලි වැට ඉදි කරන බවත් එජාප මැතිවරණ ප්‍රකාශනයේ සඳහන් වේ. ජවිපෙ සිය ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයේ පවසන්නේ මෙය ද ඇතුළුව පරිසරය හා මිනිසා ගැටෙන සියලු ප්‍රශ්න සඳහා විද්‍යාත්මක කඩිනම් විසඳුම් ලබා දීමට පියවර ගන්නා බවයි.
• පරිසර හානි දැනුම් දීමේ මධ්‍යස්‌ථානය - පැය 24 ම හා දින 365 පුරා ක්‍රියාත්මක පරිසර හානි දැනුම් දීමේ මධ්‍යස්‌ථානයක්‌ ස්‌ථාපනය කරන බව ජවිපෙ පවසයි.

පරිසරය නො සලකා හැර තිබේ ද?

මේ ප්‍රතිපත්ති විමසා බලන විට පරිසරය පිළිබඳ කරුණු සම්බන්ධව ප්‍රධාන පක්‌ෂ තුන ම කිසියම් හෝ අවධානයක්‌ යොමු කර ඇති බවක්‌ පෙනේ. පරිසරය දේශපාලන ප්‍රතිපත්තිවලට පැමිණෙන්නේ මෑත කාලයක සිට ය. කෙසේ වෙතත් පරිසරය යනු මැතිවරණයේ දී ඉදිරිපත් වන දේශපාලන ප්‍රතිපත්ති මාලාවකට පමණක්‌ සීමා වූ කරණක්‌ බව අපේ පොදු අත්දැකීමයි. අන් ආකාරයකින් පවසන්නේ නම් බලයට පත් වන පක්‌ෂය කුමක්‌ වුව, ඔවුන් ලබා දුන් පරිසර පොරොන්දු සියල්ල ම ඉටු කරන බව අපට අපේක්‌ෂා කළ නොහැකි බව ය.

මෙය බොහෝ සාමාන්‍ය දෙයකි. එයට හේතුව දියුණු වන රටක්‌ ලෙස මානව සංවර්ධන අරමුණුවල දී වෙනත් අංශවලට වැඩි අවධානයක්‌ යොමු වන අතර, පරිසරය පිළිබඳ කරුණුවලට යොමු වන්නේ අඩු සැලකිල්ලක්‌ වීම ය. රටේ ආර්ථිකය ද, සංවර්ධන අරමුණු ද මීට බලපාන වෙනත් සාධක වෙයි.

අනෙක්‌ අතට මැතිවරණයක දී ජනතාව සිය ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ දී සලකා බලන සාධක අතර, පරිසර ප්‍රතිපත්තිවලට හිමි වන්නේ ද සාපේක්‌ෂව අඩු ස්‌ථානයකි. දේශපාලන පක්‌ෂවල සෙසු ප්‍රතිපත්ති ඡන්දදායකයින්ට බෙහෙවින් වැදගත් වේ. ඇතැම් අයට වැදගත් වන්නේ රටේ ආර්ථික සංවර්ධනය පිළිබඳ වැඩපිළිවෙළ ය. තවත් අයට වැදගත් වන්නේ ජාතික ආරක්‌ෂාව, රටේ ඒකීයභාවය, භෞමික අඛණ්‌ඩතාව, ස්‌වෛරීභාවය වැනි ජාතිකමය කරුණු ය. මේ නිසා පරිසර ප්‍රතිපත්තිවල වැදගත්කම සීමිත බව අප පිළිගත යුතු ව ඇත. මේ තත්ත්වය අපේ රටට පමණක්‌ පොදු වූවක්‌ නොව, ජගත් මට්‌ටමේ යථාර්ථයකි. දියුණු මට්‌ටමේ රටවල වූව ද දේශපාලන තීරණ ගැනීමේ දී වඩාත් වැදගත් වන්නේ මූලික වශයෙන් ආර්ථික සංවර්ධනය වැනි කරුණු මිස පාරිසරික කරුණු නො වේ. එහෙත් ඉන් කියෑවෙන්නේ පාරිසරික කරුණු කිසිසේත් නොවැදගත් බවක්‌ නො වේ.

http://www.vidusara.com/2015/08/12/feature4.html

Deep-rooted jumbo culture of Sri Lanka

Dhanesh Wisumperuma

The Nation (Insight), 23.08.2015

The Nation: http://nation.lk/online/2015/08/22/deep-rooted-jumbo-culture-of-sri-lanka/

My Blog (Edited): http://dhaneshw.blogspot.com/2015/08/deep-rooted-jumbo-culture-of-sri-lanka.html

This is the perahera season. Beautifully caparisoned elephants are among the best attractions of these peraheras or the Buddhist religious processions held annually in leading religious centers around the country. They carry the relic casket as well as the nilames or the chieftains in ceremonial dresses. The number of elephants in a perahera improves the ‘state’ of it among others. The elephants are featured well in almost all tourist guides as a key feature in these processions.

However, we can see that there are protests around the country against the use of elephants in these processions. This opposition is often shown against any type of taming of wild elephants. There are two major causes for this uproar – the inhumane keeping and working conditions of the tamed elephants and the illegal capturing of the young calves reported recently. Some critics have gone so far as to demand a stop to taming of elephants all together.

It’s apparent that this resistance arises from not being rooted in one’s culture, particularly Sinhala culture. Other vested interests cannot be totally ruled out. Humans and elephants coexisted in Sri Lankan culture for a long time. They were used for various purposes since the beginnings of our recorded history. Elephants were a part of the four armies of our kings, a stately vehicle, used as a beast of burden, for religious purposes and a profitable trade item. This human-elephant relationship changed with time, and the socio-economic context of the country. It’s rooted in several characteristics of the elephant, of which a key fact is the consideration of the elephants as an auspicious animal that symbolizes good fortune.

Religious ceremonies

Allusions to the use of elephants for religious purposes such as peraheras are made in the records of the earliest parts of the country’s history. The first such incident dates back to the period of King Devanampiyatissa (250-210 BCE), during whose time Arhant Mahinda, introduced Buddhism to the country. King Devanampiyatissa wanted the relics of the Buddha to be placed in the Thuparama Stupa built by him, the first stupa of Anuradhapura and the country. He organised a procession and the relic casket which was placed on the king’s head was then placed on the back of an elephant, and taken in procession to Thuparama, as described in the chronicles Mahavamsa and Thupavamsa. This is the first occasion where an elephant was used in a procession.

There are other important instances where elephants are mentioned in processions in the past, for instance elephants were used for the festival of enshrining of relics in the relic chamber of Ruvanveliseya of Anuradhapura during the reign of King Dutugemunu (167-137 BCE). There was a procession as described in Mahavamsa, where elephants, cavalry and vehicles were an integral part of the procession.

There are few other references to use of elephants in processions throughout our history, Polonnaruwa, Dambadeniya, Kurunegala and Kandy periods, for example. It is obvious that each and every such procession held throughout history and the use of elephants in these is not mentioned in these chronicles which are essentially political histories of the country.

Meanwhile donation of elephants is also recorded in history. Several kings have donated elephants to temples and the oldest to do so was King Mahadathika Mahanaga (7-19 CE), whose donation was a symbolic one as he paid an equal value in money and released the animal thus signifying the tradition of a donation. There are other such elephant offerings by King Nissankamalla during the Polonnaruwa Period, and other kings to temples, including temples in Anuradhapura. Parakramabahu IV of early 14th century and the Kandyan kings of the 18th century Vijaya Rajasinghe and Kirthi Sri Rajasinghe offered elephants among other items to the Tooth Relic itself as mentioned in history.

Association of elephants with the Tooth Relic dates centuries back. Holding processions for the Tooth Relic was an ancient religious rite that possibly dates back to the Anuradhapura period, as suggested by researchers on this subject, based on historical records. Although the association of elephants in these processions is not mentioned specifically, since we have evidence of the use of elephants in early peraheras as mentioned above, we cannot exclude the possibility of elephant usage. A procession held during the reign of Vijayabahu IV of Dambadeniya Period mentions the use of elephants in a procession of the Tooth Relic, where elephants were also used. The 14th Century Sinhala book titled Daladasirita, mentions that the relic enshrined in a casket is taken out and placed on a decorated chariot and was pulled by a tusked elephant with auspicious marks yoked to it. Description states that this is a rule of a procession of public display of the tooth relic.

King Kirthi Sri Rajasingha ordered the procession of the Tooth Relic (Dalada Perahera) be given priority over other items of the annual Esala Maha Perahera festival to honour Lord Buddha. The use of elephants is mentioned in the vivid description of the procession in Culavamsa – the king had placed a canopy fastened on the back of the royal elephant beautifully ornamented with gold embroidery and the elephant was surrounded by other elephants. The king placed the splendid sparkling casket of gold in which the bodily relic of Lord Buddha was placed carefully under the canopy. As some have mentioned this as be the first instance where an elephant was used to carry the casket of the Tooth Relic, but we know that other relics were carried on elephants going in processions long ago, as mentioned above. Historical evidence supports the assumption that it is a continuation of a long tradition.

Finding a solution

The cultural links between humans and elephants in perahera processions are strong as evident in historical sources mentioned in above mentioned references. The use of tame elephants in Peraheras is given so much importance even at present. Hence, finding a sustainable method to ensure the use of elephants for cultural purposes while reducing the suffering of animals and ensuring their welfare is a need of the day.

These tamed elephants are usually kept chained with iron chains and caretakers are often blamed for handling these animals in a cruel manner. Chaining elephants can cause serious leg injuries to these animals, especially to the calves. This can be solved by finding alternatives to chaining like using proper roping as in the past.

Some of these animals are engaged in hard work during other times of the year – the lifting of logs and recently used in safari rides etc. Both these activities can cause the animal to suffer from physical disorders – safaris can cause serious bone injuries to the animal. This is because during the safari animals are overcrowded with tourists. With regard to such activities, elephants are used without a rest. This type of usage of elephants clearly goes against the guidelines specified in using these animals in safaris.

The ownership of private elephants brings the opportunity for the owners to earn money. They tend to generate more and more money from the elephants disregarding their welfare. This is a reason why elephants are seen engaging in safari rides. When these animals are free from routine functions owners use them for activities which can make them rich. The new rich seem to follow this trend, as opposed to the elites of the past who thought having an elephant enhanced individual status of their respective clans. Hence efforts to find humane ways of keeping elephants in custody should be looked into.

One such solution, as pointed out some time back, is to maintain a reserve of elephants by a dedicated state body solely for religious and other cultural purposes. Properly trained mahouts should be engaged in the service of these centres. Traditional methods as well as modern scientific methods can be tried out at such places. There could be more than one centre in the country. These centres could also serve as tourist attractions. The elephants owned by the temples can be kept in these centres.

(The writer compiled a paper titled ‘Religious use of elephants in ancient Sri Lanka’ for Gajah,the Journal of the Asian Elephant Specialist Group in 2012)

* Certain parts edited by the editors that may mislead the reader has been corrected here in the blog article.

http://nation.lk/online/2015/08/22/deep-rooted-jumbo-culture-of-sri-lanka/

Totagamuwa Rajamaha Vihara: Glimpse from the past

By Dhanesh Wisumperuma

Photos: Bushana Kalhara

The Nation, June 20, 2015, Insight, p.

The Nation: http://nation.lk/online/2015/06/20/totagamuwa-rajamaha-vihara/
My Blog: http://dhaneshw.blogspot.com/2015/06/totagamuwa-rajamaha-vihara.html

New image house or aluth vihare

We turned left from the Galle Road at Telwatta Junction and proceeded along a narrow road leading towards Kiralagahawela. After crossing the Colombo-Matara railway line, we reached our destination – Totagamu Purana Ranpath Rajamaha Vihara, Telwatta. This temple is situated in the village of Telwatta in Galle District, and is in Vellboda Pattuwa as per the old division system. The temple is sometimes mentioned as Telwatta temple as it is situated in that village. Present day Totagamuwa is a village, south to Telwatta.

The temple in front of us was on a flat terrain, and it contained a quadrangular-shaped terrace, surrounded by a low wall or rampart with few gates. All sacred sites of the temple – the stupe, bo tree and image houses – were located inside this quadrangle and the dwelling houses of monks and other associated buildings were situated outside.
Totagamuwa Temple has a rich history and contains several archaeologically-important monuments, which was the aim of our visit to the temple.The bo tree

History in brief

The history of Totagamuwa Temple dates at least to late Anuradhapura period. The inscriptions with Sinhala letters dated to a period 8th to 11th centuries are found on few pillars remaining in the temple premises adjoining the devalas. These inscriptions denote the devotee who devoted those pillars, which are what is remaining from a building that stood within the present temple premises. Although the folklore on the origin of the temple can predate this date, this appears to be the oldest verifiable date of the temple.
Titthagama Vihara mentioned in the Mahavamsa is identified as the present Totagamuwa Temple. The first reference in history is to the King Vijayabahu the great, who built a building in Titthagama Vihara. Titthagama is the Pali version of the name Totagamuwa, which literary means ‘the village containing a fort or a port’. The kings of Polonnaruwa, Dambadeniya, Kurunegala and Kotte Kingdoms have constructed various buildings, and supported the temple as mentioned in our chronicles. Vijayaba Pirivena is one such institution started during this time.The temple reached its zenith by the time of Kotte Kingdom, as a temple as well as an education institute. The temple is being described in four sandesa kavyas(messenger poems) – Tisara, Parevi, Kovul and Girasandesas. These poetic descriptions include accounts of the temple’ stupa, bo tree, image house and monks, while the pirivena and its activities are also described some of these poems.

Meanwhile, Girasandesa is written to send a message to the incumbent of this temple, who was the most notable and eminent monk to reside in this temple. He was none other than Ven. Totagamuwe Sri Rahula Thera, well-known scholarly monk of the 15th century, who authored several books and who was fluent in several languages.The state of the temple as well as the monk is elaborated in Girasandesa.

This temple flourished until the end of the 16th century, and was destroyed by the Portuguese, who launched a campaign against the Buddhist temples in the maritime areas of the country under their control. The ill-reputed campaign of Thome de Souza in 1580 destroyed several famous temples along the coastal belt and the description of this campaign includes a reference of destroying two pagodas in Madampe. It is believed that this includes Totagamuwa, as Madampe is a village located to north of Telwatta. Being a well-known and much-venerated temple located close to the coast, it is impossible to think that the Portuguese excluded this from their devastation.An inscription of late Anuradhapura period

Revival and current state

After the period of decline for few centuries, the revival of the temple was initiated during the mid-18th century, when the area was under the Dutch rule. A monk from the southern region, Ven.Pallatara Punnasara Thera, who received his higher ordination from Kandyan Kingdom was responsible for the revival of this temple in late 18th century. The current lineage of monks was commenced by this monk, and continues upto today with three distinct branches.

As mentioned above, the key religious edifices of archaeological importance are situated in the inner quadrangle. The bo tree, located close to the southern wall, is large and old and probably saved from destruction. The stupa is located in the northern corner of the premises. The two image houses, old and the new one are among the most important edifices of archaeological importance, except the pillars with inscriptions, located near the two devala buildings.

Meanwhile, there are many other edifices in the temple belonged to the 19th century or later. For instance, the belfry dates back to 1881, and the preaching hall or the Dharmasala dates to the early 20th century. There are two devale buildings in the eastern side of the quadrangle, a Visnu Devale and Tun Devale.Pancanarighata under the Makara Torana in new image house

Image houses and paintings

The parana vihare or the old image house is said to be completed in 1799 along with the revival of the temple. It contains three Buddha images and some paintings most probably dating to the period the temple was constructed. The paintings in the inner chamber seem to be older than the vestibule of the image house and common paintings such as jataka stories, like mara parajaya (the defeat of Mara).

The aluth vihare or the new image house was completed in 1805, as per the inscription above one of the inner doorways. The inner chamber contains three Buddha statues in three postures and a statue of God Vishnu. The paintings in the inner chamber and the vestibule of the image house are some of the classic works of low country art, follows the Kandyan tradition. The subject matter of these paintings is mostly the common themes used in Kandyan tradition paintings. For instance, the life events of the Buddha, such as mara parajaya, sat satiya (episodes of the seven weeks after the enlightenment) are found among paintings. Also jataka stories (stories from Buddha’s previous births) like Vessantara Jataka, Sama Jataka, Culla Dhamma pala Jataka, Sasa Jataka and Devadhamma Jataka and suvisivivarana (twenty-four proclamations) are among the paintings. Also solos mahastana (16 places of worship in Sri Lanka) are found on the walls.The statue of Kamadewa or Mara or Ananga in new image house

There are some rare and possibly unique elements among the paintings and murals. The prominent statue between the two inner doors is identified as Kamadeva(Mara) or Ananga bearing the bow is said to be unique to Totagamuwa. The elaborative display of six heavens is not seen in such descriptions while painting of five footprints of the Buddha is also said to found only in Totagamuwa. The painter as identified as Hat Korale Sittara Muhandiram. The details in paintings and the color usage of these paintings confirm the talent of the painter, and these have been cured recently by the Department of Archeology. There is a clear European influence in some of these paintings. For instance, the shape of the vase of pancanarighata painting and two figures that support the vase show such influence. Some decorative items and floral displays also show such an influence.

The date of the paintings in the new image house is a matter of disagreement. Renowned artist and art historian, LTP Manju Sri dates these paintings to 1805, based on the date of the construction of the image house. However Prof. Senaka Bandaranayake argued that these paintings are more likely to belong to mid-19th century. The presence of European influence supports this argument, with which fact we can agree with.Pillars with inscriptions

http://nation.lk/online/2015/06/20/totagamuwa-rajamaha-vihara/

Finding sustainability in consumption

Dhanesh Wisumperuma

The Nation, 2015-06-06, Insight

http://nation.lk/online/2015/06/06/finding-sustainability-in-consumption/


A Sri Lankan labourer transports drinking water in Colombo on May 27, 2015, The authorities have announced an eight-hour water cut across Sri Lanka’s capital to carry out urgent repairs at a time when the city is facing the hottest time of the year | (AFP)



This year’s World Environment Day fell on June 5 (Friday). The theme this year is sustainable consumption and production.

The slogan selected for This year’s World Environment Day is ‘Seven Billion Dreams. One Planet. Consume with Care’. There is more than seven billion people living in this single planet, and hence consume carefully. This highlights a crucial, but neglected environmental aspect of the day of modern world.

Current consumption and production rates of many of the consumables of the world are unsustainable. The concept of ecological debt day describes the approximate calendar date on which humanity’s resource consumption for the year exceeds Earth’s capacity to regenerate those resources that year. In 2014, it was on August 19. Current consumption rates indicate that the world will need more than one earth to provide the necessities of people. This threatens the goal of sustainable development, which emphasizes the need of wise use while saving resources for the future generations.

There is some important aspect of this, i.e. the role of the individual. We use and purchase various materials that are produced using various resources obtained from our environment. Our choices and amounts we consume directly affect the resources of the world. The more we consume, more resources will be used.

Water, food and energy are among the key resources that are over consumed by people in the world. In addition, many minerals, metals etc. are also used by humans at increased rates that threaten their sustainable use. Let’s look at the picture in detail.

Water Use

We consume water for many of needs, such as drinking, cooking, sanitation, agriculture etc. We often use water rather than what we need for these use. For instance, using a bathtub requires 3 times more water than a typical shower. In agriculture, paddy farmers use more water than required for their crops, due to lack of understanding, and this can reduce water for downstream areas. Farmers as well as gardeners often water the crops during the wrong time of the day, causing water waste. We live in a world where more than 1 billion of the population lives in water stress. We experience water stress even in Sri Lanka, during the driest months of the year and in the dry zone of the country. Many of us have heard of the announcements requesting to be cautious in using water in our houses during dry seasons. Meanwhile the lifestyle of developed world needs more water use than the developing nations. For instance, per capita water withdrawal per year in 2005 was 1583 cubic meters for USA, while it was 638 in Sri Lanka.

Food overconsumption

Food is another resource that needs the attention of the people. Food production requires various resources – land, water, fertilizer, energy etc. More food consumption means more production and requires more land, more water and other inputs.

As individual consumers, we have a responsibility to purchase food in correct amounts that is sufficient for the family. This can reduce food waste. The origin of food is an important aspect as long distance transport can increase the carbon footprint of food. In addition, overconsumption of food can create a range of health problems. Increased food consumption can increase the price of food items and can affect food security of the world, which can be serious with other factors. As in water, amount of food consumed and amount of food waste is higher in the rich countries, often causing food shortages in other countries.

Post-harvest waste is a severe issue that cause monetary and resource losses. In Sri Lanka this loss amounts to 30%-40% of total food production, and the use of plastic crates introduced few years ago in Sri Lanka and created a controversy, was an attempt to reduce this loss.

Energy

Energy, especially electricity, is another resource that is commonly over consumed by the consumers, due to the negligence of the consumers. People still use more electricity than they need – unnecessary bulbs, forgetting to switch off fans, televisions when not in use are typical examples. There are various best practices that save electricity and then money in the pocket highlighted in various awareness programs. Other than this, part of the power in Sri Lanka is generated using fossil fuels that are finite and cause air pollution.

Other than the above mentioned resources, many environmental resources are being over exploited by humans at present. Some of the metals and mineral resources are expected to be exhausted within few decades or centuries. Hence we have to be cautious in selecting materials for consumption. Whether it is water, food, other consumable or something else, we have to re think of two aspects; its necessity, whether we need it and the amount we require and our choice – whether the choices made by us are resource efficient with lesser ecological footprints.

Sustainable development is the accepted development model followed by the world. To be in line with that, we also have to be cautious of what we do and what we do not do, since that will save adequate resources for other people as well as the next generation.

http://nation.lk/online/2015/06/06/finding-sustainability-in-consumption/

British action during 1915 riots

Dhanesh Wisumperuma

The Nation, 2015-05-23 (Insight)

http://nation.lk/online/2015/05/23/british-action-during-1915-riots/


1915 was the centenary year of the Kandyan convention, under which the entire island of Sri Lanka (then Ceylon) came under the United Kingdom in 1815. There was a notable rise of nationalistic movement in the country since early 1915. There was a public interest of the centenary of the convention and a National Day was celebrated in April 1915.This new socio-political developments ceased due to unfortunate incidents which took place in May-June that year, the Riots of 1915.

Riots of 1915, often known as 1915 Ceylonese Riots and 1915 Sinhala-Muslim riots commenced on May 28, 1915, 100 years ago. It was a communal disturbance and was directed against the Muslims.

These riots were against a section of the Muslims living in Sri Lanka, namely the Coast Moors, who were a group of recent emigrants from the Malabar Coast of South India. They were retail traders who penetrated into villages and were ready to extend credit, but they also sold at higher prices. The group had an advantage against their competitors.

Riots were caused by attacking a Buddhist perahera procession held in Kandy on that day, which was followed by an attack on a Muslim mosque and boutiques. This was put under control by the police. Since there were similar attacks in processions earlier in other places like Kurunegala earlier, people were vigilant on this. An event that took place on the next day in Kandy triggered the riots and spread into five provinces of the country – Western, Southern, Central, Sabaragamuwa and North-Western. Muslims were attacked, their boutiques and buildings were looted and damaged. The riots lasted until June 5.

The total death toll of the riot was either 106 or 116, as per the Governor and the military commissioners respectively. According to Armand de Sousa, Morning Leader Editor, who compiled a book titled Hundred Days in Ceylon under Martial Law, 39 of those killed during the riots were either Muslim or Sinhalese. At least 66 persons were killed by the military and the police. The number of total deaths could be different.

The British government headed by Governor Sir Robert Chalmers, took the situation seriously. As the Governor stated later in the Legislative Council, it was a “great calamity” and “the immediate steps demanded by the situation were to punish the guilty and to compensate victims.” Rather than a communal disturbance of simple nature, they treated the riots as an organized conspiracy against the British by the Sinhalese, although there was no evidence to support this ‘conspiracy theory’. It seems that the riots that could be easily handled by the police and authorities were made worse by the military. The most of the atrocities were conducted by the military or the volunteers under the martial law, which was declared on June 2 and maintained until August. The action taken by the authorities to suppress the riots and the method employed to raise compensation from the public are the two important aspects we are concerned with.

Suppression

Under the martial law, men were ‘liable to be shot at sight’ if they were out of their homes during certain hours. Several people were shot dead, either by the military and Europeans, who volunteered as town guards which included planters and shop-assistants. Punjabi soldiers were also employed in duty. Armand de Souza stated that a large number was shot in cold blood, not in the act of rioting or of resisting authority. He further stated that “deaths that occurred after June 5, suggest a misuse of authority, and require inquiry”. Many were arrested and detained and some were killed with or without a trail, often based on false charges. For instance Edward Hendy Pedris, who was himself an officer of the Town Guard, was shot based on treason charges, which were found as false later. There were many innocent people among the killed, including one or more women.

A large number were detained for their involvement in riots – 4,855 persons were convicted and 3,573 were acquitted by the tribunals. However some of the detainees were not connected to the riots, but were Sinhalese and Buddhists leaders who propelled themselves into action against the British authorities in other fronts – some were among the emerging leaders. Almost all prominent leaders of the temperance movement, which was on stage for about few years, were arrested and detained – this included Senanayake brothers (F.R., D.S. and D.C.), D.B.Jayatilaka, W.A de Silva, C. Batuwantudawe, Hewavitharane brothers (brothers of Anagarika Dharmapala – Dr. C.A. and Edmund – Edmund died while in prison in Jaffna). A.E. Goonesinha was among the arrested leaders of the Young Lanka Movement, a nationalist political association. Several trade union activists were also arrested, such as the 28 workers of the Railway Department who were deported to Eastern Province after the arrest.

There was a call for justice for the innocent people killed and detained. However, colonial authorities continued to refuse to investigate the charges of excesses committed by the military and others during the suppression of riots. The civil and military authorities were behind the reach of the law due to the provisions of ‘the Ceylon indemnity order’. For instance, a commission that inquired into the killing of 10 people in separate incidents in three Korales concluded that “the act of shooting (each) cannot be justified on the ground of the existence of martial law. In short it had no legal justification”. However it further mentioned that “since these executions were done for the maintenance of good order and government and for the public safety of the colony and therefore those ordered directed and done are protected by the Ceylon Indemnities Ordinance.”

Compensation issue

The damages caused by the riots were assessed by the government and were to be charged from the Sinhala people. A new ordinance, Riot Damages Ordinance (No 23 of 1915), was passed to provide necessary regulations to collect compensation from all Sinhala community.

Special Commissioners visited the villages and decided on the compensation due from a village. The general procedure was to summon people to a public place such as a school, and they were asked to hand over their title deeds to the government, often without a receipt. Then they were asked to pay a sum decided by the government as compensation within a given period of time. People obeyed this without a protest due to the presence of Punjabi soldiers at the scene, whose action was well known to them. Dwellers in villages where no Moorman were attacked or no property damage occurred or where people didn’t take part in any rioting were even demanded to pay the compensation.

The amount to be paid was generally a large sum, when we consider of that period. The numerous petitions submitted by the poverty-stricken villagers explain their inability to pay the sum. The villagers frequently mentioned that it was possible to them to pay the amount by mortgaging their deeds, but they couldn’t do that since the deeds were already in the custody of the government.

De Souza mentioned that these claims were ‘exorbitant and disproportionate compensation’. Compensation claims by the Moors was sometimes much higher than the real damage and Souza mentions of such instances. Often the compensation demanded from a village was several times higher than the actual damage occurred in that village.

Voicing for Sinhalese

These atrocities were mentioned by some of the patriots of the country in the Legislative Council. Sir Ponnambalam Ramanathan, the Ceylonese Member elected by the educated voters, voiced strongly for the Sinhalese, who suffered from the suppression as well as from the demand of compensation. He ‘rose for the defense of the Sinhalese leaders in a series of impassioned speeches’ as mentioned in the Volume 3 of University of Ceylon: History of Ceylon. He condemned the manner in which the disturbances were suppressed and the argued of the refutation of the conspiracy against the British. Ramanathan himself compiled a book titled ‘Riots and Martial Law in Ceylon, 1915’ which also includes his speeches at the Council.

We should note that the support received by Ramanathan, who was a Tamil, from the fellow local members of the Council to protect the rights of the Sinhala and Buddhists was inappropriate. Instead some of the local members seemed to support the British action, as revealed from the Hansards – Some members were fear of the upsurge of the new local political leadership. The outstanding support he received was from the European representative of the Council, Harry Creasy.

Another courageous effort was taken by E. W.Perera and D.B.Jayatilaka, who went to the UK despite the threat of World War I, tried to provoke a public opinion there on the atrocities conducted here in SriLanka and to get a body of commissioners appointed. This effort was unsuccessful as British Government was not willing to go for such an inquiry, as they thought it could hamper British morale, as the country was engaged in a World War.

In such a situation, Armand de Souza wrote that a grave consequence of all this is that the faith of the people in the justice and righteousness of British rule has been sharply shaken. The Governor Robert Chalmers, who was known for his oriental scholarship, was recalled in December 1915 and John Anderson was appointed as the new governor of the country.

http://nation.lk/online/2015/05/23/british-action-during-1915-riots/

ග්ලයිපොසේට්‌ පිළිබඳව ජගත් මට්‌ටමෙන් අවධානය

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

විදුසර, 2015-05-20, පි. 4 (Vidusara)

http://www.vidusara.com/2015/05/20/news4.html

පසුගිය සතියේ දී මෙරට ජනමාධ්‍යවල අවධානයට ලක්‌ වූ එක්‌ පුවතක්‌ වූයේ ග්ලයිපොසේට්‌ අඩංගු බහාලුම් හෙවත් කන්ටේනර් පහළොවක්‌ පමණ ප්‍රමාණයක්‌ මෙරටට ආනයනය කිරීමයි. ඉන්දුනීසියාවේ සිට මෙරටට ගෙන්වූ බව වාර්තා වූ මේ මේ බහාලුම් තුළ ඇතුළත් වූ ග්ලයිපොසේට්‌ ප්‍රමාණය ලීටර් 236,000ක්‌ පමණ බව ද පැවසිණි. කෙසේ වෙතත් නීතිමය අවහිරතාවක්‌ නොමැති බැවින් අදාළ කන්ටේනර් රේගුවෙන් නිදහස්‌ කරන ලද බව ද වාර්තා විය.

ග්ලයිපොසේට්‌ පිළිබඳව පසුගිය කාලයේ දී මෙරට තුළ තරමක ආන්දෝලනයක්‌ ඇති වූයේ රජරට ප්‍රදේශයේ දිස්‌ත්‍රික්‌ක කිහිපයක ව්‍යාප්ත වෙමින් පවතින වකුගඩු රෝගය සඳහා මේ රසායන ද්‍රව්‍යය හේතු විය හැකි බව ඇතැම් පර්යේෂණ මගින් හෙළි කිරීම සමඟ ය. කෙසේ වෙතත් මේ අදහස රටේ සැලකිය යුතු ආන්දෝලනයක්‌ ඇති කිරීමට සමත් වූ අතර, විද්‍යාඥයන් අතර ඒ පිළිබඳව මතභේද පැවැති ආකාරය දැකිය හැකි විය. මේ පිළිබඳව බොහෝ වාද විවාද ද ඇති විය.

මේ තත්ත්වය හමුවේ මෙරටට ග්ලයිපොසේට්‌ ගෙන්වීම තහනම් කිරීමට පසුගිය වර්ෂයේ මුල දී එවකට පැවැති රජය තීරණය කළ ද වල් පැළෑටි නාශකයක්‌ ලෙස වැවිලි කර්මාන්තයේ අවශ්‍යතාව කෘෂිකාර්මික අංශ විසින් පෙන්වා දීම නිසා ඒ තහනම ඉවත් කරගන්නා ලදි.

කෙසේ වෙතත් අවසානයේ දී අපේ රටේ දිස්‌ත්‍රික්‌ක කිහිපයක හා ප්‍රාදේශීය ලේකම් කෙට්‌ඨාස කිහිපයක ග්ලයිපොසේට්‌ හා තවත් රසායනික ද්‍රව්‍ය හතරක්‌ භාවිතය, අලෙවි කිරීම සඳහා ඉදිරිපත් කිරීම හා අලෙවි කිරීම තහනම් කර තිබේ. පළිබෝධනාශක පාලනය කිරීමේ පනතේ බලතල අනුව 2014 දෙසැම්බර් මස 22 වැනි දින නිකුත් කරන ලද අංක 1894/4 දරන අති විශේෂ ගැසට්‌ පත්‍රය මගින් මේ තහනම පනවා ඇත. ඒ අනුව අනුරාධපුර, පොළොන්නරුව, මොණරාගල හා කුරුණෑගල යන දිස්‌ත්‍රික්‌ක තුළ ද, මහියංගනය, රිදීමාලියද්ද හා කන්දකැටිය යන බදුල්ල දිස්‌ත්‍රික්‌කයට අයත් ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්‌ඨාස තුළ ද මේ තහනම ක්‍රියාත්මක වේ. මෙහි දී තහනම් කරන ලද අනෙක්‌ සක්‍රිය රසායනික ද්‍රව්‍ය වන්නේ ප්‍රොපනිල් (Propanil), කාබරිල් (Carbaryl), ක්‌ලෝµයිරිපොස්‌ (Cholopyrifos), කාබොµsයුරාන් (Carbofuran) යන රසායනික ද්‍රව්‍ය ය.

අදාළ දිස්‌ත්‍රික්‌ක හැර රටේ සෙසු ප්‍රදේශවල මේ තහනම ක්‍රියාත්මක නො වේ. එමෙන් ම මේ රසායන ද්‍රව්‍ය තහනම ක්‍රියාත්මක වන්නේ ද යන්න සොයා බැලීම සඳහා පියවරක්‌ ගත් බවක්‌ ද වාර්තා නො වේ.

ජගත් මට්‌ටමේ දී ග්ලයිපොසේට්‌

අපේ රටේ බොහෝ දෙනා සිතා සිටි පරිදි ග්ලයිපොසේට්‌ නිසා ඇති විය හැකි ගැටලු සම්බන්ධව අවධානය යොමු ව තිබුණේ අපේ රටේ පමණක්‌ නො වේ. රටවල් ගණනාවක ම මේ රසායන ද්‍රව්‍ය සම්බන්ධව කලක පටන් සැලකිය යුතු අවධානයක්‌ යොමු ව තිබිණි.

ලෝකයේ වැඩි ම ප්‍රමාණයකින් නිෂ්පාදනය කරනු ලබන වල්පැළෑටි නාශකය වන්නේ මේ ග්ලයිපොසේට්‌ ය. එය කෘෂිකාර්මික, වනවිද්‍යාත්මක, නාගරික මෙන්ම ගෘහාශ්‍රිත පරිහරණය සඳහා යොදගන්නා නිෂ්පාදන 750කට අධික ප්‍රමාණයක්‌ සඳහා භාවිත වන බව සඳහන් වේ. 1970 දශකයේ දී පමණ වෙළෙඳපොළට පැමිණි මේ රසායන ද්‍රව්‍යය ඕගනෝපොස්‌පේට කාණ්‌ඩයට අයත් රසායන ද්‍රව්‍යයකි. ඇතැම් දියුණු රටවල මේ රසායන ද්‍රව්‍යය භාවිත කිරීම ඉහළ ගොස්‌ ඇත්තේ ඊට ඔරොත්තු දෙන ග්ලයිපොසේට්‌ ප්‍රතිරෝධී ශාක ප්‍රභේද ජාන විකරණය මගින් නිපදවා ඇති නිසා ය. එය කෘෂි නිෂ්පාදනවල දී වැඩි අස්‌වැන්නක්‌ ලබාගැනීම සඳහා ප්‍රයෝජනවත් වේ.

කෙසේ වෙතත් ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ පිළිකා සම්බන්ධ පර්යේෂණායතනය මගින් පසුගිය මාර්තු මාසයේ දී සිදු කරන ලද එළිදරව් කිරීමක්‌ නිසා ග්ලයිපොසේට්‌ අරභයා ඇති මේ කැමැත්ත පිළිබඳව යළි සිතා බැලීමට සිදු වී ඇති බව පෙනේ.

ග්ලයිපොසේට්‌ පිළිකාකාරකයක්‌ විය හැකි ය

ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයට අනුබද්ධ පිළිකා සම්බන්ධ විශේෂිත ආයතනය වන, ප්‍රංශයේ පිහිටා ඇති පිළිකා පර්යේෂණ පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර ඒජන්සිය (International Agency for Research on Cancer - ICAR) ග්ලයිපොසේට්‌ සම්බන්ධව ප්‍රකාශ කළේ එය පිළිකාකාරකයක්‌ විය හැකි බව ය. එA තීරණය ගන්නා ලද්දේ මේ පිළිබඳ විශේෂඥයන් 17ක ගෙන් යුක්‌ත කණ්‌ඩායමක්‌ විසින් ඕගනෝපොස්‌පේට පළිබෝධනාශක පහක්‌ සම්බන්ධව සිදු කරන ලද ඇගැයීමක ප්‍රතිඵලයක්‌ ලෙස ය.

එහි දී ග්ලයිපොසේට සහ කෘමිනාශක ලෙස භාවිත වන, මැලතියන් (malathion) හා ඩයසිනොන් (diazinon) යන රසායන ද්‍රව්‍ය තුන ම 'මානව පිළිකාකාරක වීමට සම්භාවී වූ' (probably carcinogenic to humans) හෙවත් 2A කාණ්‌ඩයට ඇතුළත් කර ඇත. මේ කාණ්‌ඩයට අයත් වන්නේ මිනිසුන්ට පිළිකාකාරක වන බවට සීමිත සාධක ඇති බව හා පරීක්‌ෂණාත්මක සතුන් සම්බන්ධ පර්යේෂණවල දී එA බවට ප්‍රමාණවත් සාධක ඇති ද්‍රව්‍ය ය. (IARC ආයතනය පිළිකාකාරක ද්‍රව්‍ය කාණ්‌ඩ පහකට වර්ග කරයි. 1 වැනි කාණ්‌ඩය යනු 'මානව පිළිකාකාරක' (carcinogenic to humans) ද්‍රව්‍ය වේ. දෙවැන්න ඉහත සඳහන් 2A කාණ්‌ඩයයි. තෙවැන්න හෙවත් 2ඊ කාණ්‌ඩය 'මානව පිළිකාකාර බවට භව්‍ය' (possibly carcinogenic to humans) වූ ද්‍රව්‍ය ය. සිව්වැන්නට (3 කාණ්‌ඩය) අයත් වන්නේ 'මානව පිළිකාකාරක බවට වර්ග කිරීමට අපහසු' (Not classifiable as to its carcinogenicity to humans) ද්‍රව්‍ය ය. 4 වැනි කාණ්‌ඩයට අයත් වන්නේ 'මානව පිළිකාකාරක නො විය හැකි' (Probably not carcinogenic to humans) ද්‍රව්‍ය ය.)

මේ පිළිබඳ පුවතක්‌ The Lancet Oncology සඟරාවේ පළ විය. (Carcinogenicity of tetrachlorvinphos, parathion, malathion, diazinon, and glyphosate, DOI: 10.1016/S1470-2045(15)70134-8). මේ සම්බන්ධ සම්පූර්ණ වාර්තාව ඉදිරියේ දී ප්‍රකාශයට පත් වීමට නියමිත ය. එA, පිළිකා පර්යේෂණ පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර ඒජන්සියේ 112 වැනි වාර්තාව ලෙසිනි.

මිනිසුන්ට පිළිකා ඇති කරන බවට ඉහත වාර්තාවේ උපුටා දක්‌වා ඇති පහත සඳහන් පර්යේෂණ සිදු කර ඇත්තේ කෘෂිකාර්මික අංශයේ යෙදෙන පිරිස්‌ පදනම් කරගනිමිනි. ඒ අනුව වසා පද්ධතිය ආශ්‍රිත පිළිකා තත්ත්වයක්‌ වන non-Hodgkin lymphoma ඇති වීමේ අවදානම ග්ලයිපොසේට්‌වලට නිරාවරණය වීම නිසා ඉහළ යන බව පහත අධ්‍යයනවලින් දක්‌වා ඇත.

• ස්‌වීඩනයේ දී පුළුල් වයස්‌ පරාසයක කාන්තාවන් හා පිරිමින් යොදාගනිමින් සිදු කරන ලද අධ්‍යයනයකට අනුව ග්ලයිපොසේට්‌ හා මේ පිළිකා වර්ගය අතර ශක්‌තිමත් සම්බන්ධයක්‌ පවතී. 1999-2002 අතර දී සිදු කළ මේ අධ්‍යයනය 2008 වර්ෂයේ දී පළ විය. (International Journal of Cancer, DOI: 10.1002/ijc.23589)
• ඇමෙරිකාවේ මධ්‍ය-බටහිර ප්‍රදේශයේ පිරිමින් ආශ්‍රිතව සිදු කරන ලද අධ්‍යයනයකට අනුව, උක්‌ත පිළිකා ඇති වීම ඉහළ යැම සඳහා ග්ලයිපොසේට්‌ හේතු විය හැකි ය. මෙය 2003 වර්ෂයේ දී පළ වූවකි. (Occupational& Environmental Medicine, DOI: 10.1136/oem.60.9.e11)
• පිරිමින් පමණක්‌ යොදාගෙන කැනඩාව පුරා සිදු කරන ලද, 2001 වර්ෂයේ දී ප්‍රකාශයට පත් වූ අධ්‍යයනයක දී පෙනී ගොස්‌ තිබුණේ ග්ලයිපොසේට්‌ භාවිත කරන දින ගණන හා මේ පිළිකා ඇති වීම අතර සම්බන්ධයක්‌ ඇති බවයි. (Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention, වෙළුම 10) 

කෘෂිකාර්මික සේවකයන් ගේ රුධිරයේ හා මුත්‍රාවල ග්ලයිපොසේට්‌ ඇතුළත් බව ඇතැම් පර්යේෂවලින් දක්‌වා තිබේ.

සතුන් සම්බන්ධ පිළිකා සම්බන්ධ ප්‍රමාණික සාදක ද උක්‌ත වාර්තාව සඳහා පදනම් කරගෙන ඇත. මේවා මීයන් ගේ වෘක්‌කීය නාළිකා, සම ආශ්‍රිත දුර්ලභ අර්බුද තත්ත්ව, අග්න්‍යාශය ආශ්‍රිත ඇඩිනෝමා තත්ත්ව ආදිය මේ සඳහා නිදසුන් වේ. එසේ ම ග්ලයිපොසේට්‌ හා ග්ලයිපොසේට්‌ ආශ්‍රිත සංයෝග නිසා ඩීඑන්ඒ හා වර්ණදේහවලට හානි කරන ලද අවස්‌ථා ක්‌ෂීරපායින් සම්බන්ධ අධ්‍යයනවලින් ද මිනිස්‌ සෛල හා සත්ත්ව සෛල යොදාගෙන කළ බහිර්රෝපණ (in vitro) අධ්‍යයනවලින් ද දක්‌වා ඇත.

පසුගිය සතියේ වාර්තා වූ පුවතකට අනුව ඇමෙරිකාවේ රාජ්‍ය ආයතනයක්‌ වන පරිසර ආරක්‌ෂක ඒජන්සිය (Environmental Protection Agency) මේ වන විට ග්ලයිපොසේට්‌ පිළිබඳව කිසියම් වූ අධ්‍යයනයක්‌ සිදු කරමින් සිටින අතර එහි වාර්තාව ඉදිරියේ දී නිකුත් වීමට නියමිත ය. (මීයන් තුළ අර්බුද (tumour) ඇති වීම පිළිබඳ පැවැති සාධක හේතුවෙන් ග්ලයිපොසේට්‌ 'මිනිසුන්ට භව්‍ය පිළිකාකාරක' (possible human carcinogen) බවට 1985 දී ඇමෙරිකානු පරිසර ආරක්‌ෂණ ඒජන්සිය නම් කළ අතර, පසුව 1991 වර්ෂයේ දී ඒ නම් කිêම ඉවත් කර ඇත.)

ග්ලයිපොසේට්‌ තහනම් කර ඇති රටවල්

ඉහත සඳහන් කර ඇති ආකාරයට ග්ලයිපොසේට්‌වල ඇති සෞඛ්‍ය බලපෑම් නිසා එය තහනම් කිêමට පියවර ගෙන ඇති එක ම රට අපේ රට පමණක්‌ නො වේ.

ජාත්‍යන්තර මාධ්‍ය ඔස්‌සේ වාර්තා වූ ආකාරයට ඇතැම් රටවල් ග්ලයිපොසේට්‌ භාවිතය සීමා කිරීම පිළිබඳව අවධානය යොමු කර ඇත. කොලම්බියාවේ නීතිවිරෝධි ලෙස වගා කරන කොකා වගා විනාශ කිරීම සඳහා ග්ලයිපොසේට්‌ යොදාගැනීම නතර කරන බව පවසා තිබුණේ පසුගිය සතියේ දී ය. ඇමෙරිකාවේ අනුග්‍රහයෙන් ක්‍රියාත්මක මේ මත්ද්‍රව්‍ය විරෝධී වැඩසටහන යටතේ ගුවන් යානා මගින් ග්ලයිපොසේට්‌ ඉසීම සිදු කරන ලදි. (ඇමෙරිකාව මේ සඳහා මැදිහත් වන්නේ මේ නීතිවිරෝධී කොකා ශාක යොදාගනිමින් නිපදවන කොකේන් අවසානයේ දී ඇමෙරිකාවට යෑවෙන නිසා ය). ග්ලයිපොසේට්‌ සඳහා වෙනත් විකල්පයක්‌ සෙවිය යුතු බව එරට ජනාධිපතිවරයා පෙන්වා දී ඇත. මේ සඳහා ඔවුන් පදනම් කරගෙන ඇත්තේ ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ අනතුරු හැඟවීමයි.

එල් සැල්වදෝරය ග්ලයිපොසේට්‌ සම්බන්ධ සීමා කිරීම් සිදු කරන ලද්දේ 2013 වර්ෂයේ දී ය. නෙදර්ලන්තය, පෞද්ගලික භාවිතය සඳහා ග්ලයිපොසේට්‌ අලෙවි කිරීම තහනම් කිරීමට පියවර ගෙන ඇති බව ද වාර්තා වූයේ මෑතක දී ය. බ්‍රසීලය වැනි වෙනත් රටවල් ද ග්ලයිපොසේට්‌ සීමා කිරීම පිළිබඳව පියවර ගත් බව මින් පෙර වාර්තා වී තිබිණි.

මේ කරුණු සියල්ල විමසා බලන විට අපට පෙනෙන්නේ ග්ලයිපොසේට්‌ යනු තවදුරටත් අවධානය යොමු කළ යුතු රසායන ද්‍රව්‍යයක්‌ බවයි. අනෙක්‌ අතට අපේ රටේ තත්ත්වය සම්බන්ධව ද අවධානයෙන් සිටීම වැදගත් ය. රටේ කිසියම් ප්‍රදේශයක පමණක්‌ මේ රසායන ද්‍රව්‍යය තහනම් කිරීමෙන් එය භාවිතයේ කිසියම් අඩු වීමක්‌ ඇති වේ ද යන ගැටලුව මතු වේ. මේ තත්ත්වය තවදුරටත් විමසා බැලිය යුතු තත්ත්වයකි.

http://www.vidusara.com/2015/05/20/news4.html

The story of a lost landmark

Dhanesh Wisumperuma

The Nation, 2015-05-09 (Insight)

http://www.nation.lk/edition/insight/item/40533-the-story-of-a-lost-landmark.html

Chalmers Granaries

Chalmers Granaries were once a well-known landmark in Colombo, or precisely in Pettah. These were a complex of grain stores, situated in the square shaped land surrounded by Olcott Mawatha, Front Street (Malwatta Road), Main Street-Baron Jayathilake Mawatha and the canal between Fort and Pettah. These buildings once served as a granary or a store of imported grain before the distribution within the country.

The granaries functioned for decades, ensuring food security and sanitary food supplies until it was closed down. Chalmers Granaries are now no more as those were demolished few years ago (in 2012, as the Google Earth images show) to make way for modern buildings, yet to be built upon the site.The granary will be forgotten with time, although its name still being mentioned as the name of a place.

The history of this granary complex is not much discussed. Some writers have mentioned that this was built as a precaution against possible rice shortages at the commencement of the World War I. Some have dated its opening to 1916. However, the real facts are different from these, as it was built in respond to a plague and was opened on May 11, 1915, exactly a century ago.

Plague of 1914

The story of the granary begins with a serious plague that affected the country, predominately Colombo, in early 1914. An outbreak of the septeceamic plague, an infectious disease caused by bacteria called Yersinia pestis, that took place from the end of January 1914. Introduced from India, this outbreak caused 401 deaths during that year in the country and went on to cause further deaths in next year. It was prevalent in present Colombo and parts of present Gampaha District and the majority of these deaths were from Colombo Municipality limits. It was mostly confined to the poorer classes of the area, but the commercial sector of the city was also affected. The impact on the harbor was crucial with labourers leaving the harbor, causing delays in shipping.

The British rulers of the country took steps to halt the spread of the disease to other parts of the country. Scientific investigations revealed that a flea was spreading the bacteria that were causing the disease and the host of the flea was rats. An anti-rat campaign was organized by the government and rats were killed by poisoning and trapping. Authorities also considered of unhygienic situation in Colombo rice stores. Sanitary rice stores were prepared instead of private stores, as a temporary measure. The unfinished customs warehouse and the newly built Fort Railway Station were among these temporary sanitary stores. A proper rat-free rice stores was an urgent need under these circumstances. It seems the Racquet Court site in the western end of Pettah was proposed for such a rice store, a granary.

Idea of a granary

The Racquet Court site was discussed at the Legislative Council on July, 27 1914. It seems that it was opposed by some as it was the only recreational ground available for the people living in the area. In addition the traders were of the fear that the government was aiming towards a monopoly in rice storage. Finally the Council passed a motion approving provision to be made for the erection of rice stores in Colombo. The Colonial Secretary also pledged that a committee will be appointed to report on the sites and ancillary measures that can be taken.
Accordingly, a committee was appointed by the Governor Sir Robert Chalmers to consider and report upon the sites and plans for a rice stores in Colombo. It was chaired by Frederick Bowes, the Principal Collector of Customs, and its members included key state officials and Legislative Council members. It had three meetings and in July and August 1914 and examined rice merchants, Health Officer of Colombo Municipality and submitted a report dated August 24th. The Committee recommended the government to erect a central warehouse in the Racquet Court and the adjoining grounds. It also recommended that all rice imported into Colombo should be stored in these buildings, and that no importers or other rice merchants should be allowed to store rice in their own private stores.

The Racquet Court site was the ideal site, as it facilitated easy transport as it was in close proximity to the harbor, railway and Pettah. The Public Works Department was ordered to proceed with its construction by Sir Robert Chalmers, who was the then Governor in Sri Lanka. ( then Ceylon)

This was the beginning of the granary complex, which became to known as ‘Chalmers Granaries’, named after the Governor who ordered its construction.

Rat proof

The construction of the granary complex was commenced in September 1914. The plan was to construct 10 granaries, with a storage capacity to store 500,000 bags of rice. The records say that the granaries were to be constructed with reinforced concrete walls, granite sett paved floors on cement concrete and rubble foundations with the aim of making those as rat proof as possible. Roofs were to be made of poilite iron trusses, and sliding doors were to be finished in corrugated iron. There were wide verandahs around the building and offices too. Railway sidings were to be made to facilitate direct loading of grain. The estimated cost of the scheme was Rs. 1,700,000.

The two sheds to be completed first were opened in the afternoon of May 11, 1915, with an illustrated function. Governor Chalmers was welcomed with honor by the rice merchants of Colombo. After a welcome speech by a Legislative Council Member, Sir Ponnambalam Arunachalam invited the Governor to open the granary. Chalmers unlocked a silver padlock with a silver key to open a sliding door of a granary shed. After inspecting the shed, he put a quarter bushel of samba rice to auction, measured with a silver quarter bushel measure. A beautiful silver casket was presented to the Governor by the rice merchants, which contained an inscription mentioning of the event. Since the sheds were the ultimate result of the deadly plague, Times of Ceylon reported this event under the headline ‘Seed of sanitary salvation sown by the plague’.

However the entire granary complex was completed only in 1918. The shortage of certain building materials such as cement and cast iron caused a delay in the construction, as the World War I caused problems in shipping. Finding poilite tiles for roofing, expected from Italy, was also a problem caused by the war. Sometimes, alternative materials were used as a substitute until the authorities received expected materials. The prices of the imported materials were higher than usual due to the war, but the Department was able to set off that additional expenditure by obtaining rubble and metal free from the quarry at Ragama, operated under prison labor.

The cost of the construction of Chalmers Granaries is stated at Rs. 1,697,198.67, a little less than the original estimate. The total value of the 9.89 acre land on which it stood was estimated at Rs. 2.967 millions.

A railway line was built to the granary complex, as railway was the principal mode of goods transport in the country at that time.

The name ‘Chalmers Granaries’ was in use as soon as the complex was opened, newspapers mentioning that name within a month of its opening. These granaries provided services for the country for several decades. As per the records it was in use in early 1980s. Finally the unused granary complex was demolished to pave way for a modern land use recently.
Courtesy: Google Earth

http://www.nation.lk/edition/insight/item/40533-the-story-of-a-lost-landmark.html