දේශගුණ පර්යේෂණවලින් මෑතක දී හෙළි වූ කරුණු සමහරක්‌

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

විදුසර, 07.12.2016 

(Vidusara, 07.12.2016, Few recent climate research findings)
http://www.vidusara.com/2016/12/07/feature2.html




2016 වර්ෂය දේශගුණ වෙනස්‌ වීම පිළිබඳව ලෝකයේ අවධානයට ලක්‌ ව තිබූ වර්ෂයකි. ඒ සඳහා බලපෑ එක්‌ හේතුවක්‌ වූයේ 2015 වර්ෂයේ අගභාගයේ දී එකග වූ පැරිස්‌ දේශගුණ සම්මුතියයි. බරපතළ පාරිසරික ගැටලුවක්‌ බවට අවිවාදිත දේශගුණ වෙනස්‌ වීම වළක්‌වාලීමට ජගත් මට්‌ටමෙන් ක්‍රියාත්මක වීමේ හැකියාවක්‌ ඇති එක ම විසඳුම ලෙස ඉදිරිපත් ව ඇති එය ලෝකයේ රාජ්‍ය නායකයන් විසින් අත්සන් කරන ලද්දේ 2016 වර්ෂයේ අප්‍රේල් මාසයේ මැදභාගයේ දී ය. එය සඳහා ලැබී ඇති ප්‍රතිචරය කෙතරම් යහපත් වූයේ ද යත්, පසුගිය ඔක්‌තෝබර් මාසය වන විට එය බලාත්මක තත්ත්වයට පත් වීමට අවශ්‍ය වූ අපරානුමත කිරීම් ප්‍රමාණය ලැබී තිබූ අතර, නොවැම්බර් මස 4 වැනි දා එය බලාත්මක බවට පත් විය. මෙය ක්‍රියාත්මක වනු ඇත්තේ 2020 සිට ය.

එසේ ම මේ වර්ෂය ඇතුළත ලෝකයේ වායුගෝලයේ කාබන් ඩයොක්‌සයිඩ් සාන්ද්‍රණයේ සාමාන්‍යය මිලියනයකට කොටස්‌ 400ක සීමාව ඉක්‌මවා ගියේ ය. ඉන් පෙර එවැන්නක්‌ සිදු වුව ද, වසරේ සාමාන්‍යය එම අගය ඉක්‌මවා යනු ඇත්තේ මේ වර්ෂයේ දී ය. එවැනි මට්‌ටමකට කාබන් සාන්ද්‍රණය ඉහළ ගියේ වසර මිලියන ගණනාවකට පසුව බව විද්‍යාඥයන් ගේ අදහසයි. එසේ ම මේ වර්ෂයේ සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය ලෝකයේ උෂ්ණත්වය පිළිබඳ වාර්තා තබාගැනීම ආරම්භ කළ අවස්‌ථාවේ සිට මේ දක්‌වා වාර්තා වූ ඉහළ ම සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය වනු ඇති බව ද මේ වන විට පෙනෙන්නට තිබේ.

2016 වර්ෂයේ දේශගුණ සමුළුව ආරම්භ වූයේ පසුගිය මාසයේ මුල දී ය. එහි දී ඇති වූ සීමිත වර්ධනය සම්බන්ධව අපි පසුගිය දා සාකච්ඡා කළෙමු. එහෙත් ඒ සමුළුව ආසන්නයේ දී හා ඉන්පසුව වාර්තා වන පර්යේෂණ හා ප්‍රකාශයට පත් වන විවිධ වාර්තා අනුව දේශගුණ වෙනස්‌ වීම හා සම්බන්ධ විවිධ කරුණු ගැන අවධානය යොමු කළ හැකි ය. මේ සතියේ අපේ අවධානය යොමු කරන්නට සිතුයේ ඒ ආකාරයෙන් අනාවරණය වූ කරුණු කිහිපයක්‌ සම්බන්ධයෙනි.

පොළොව උණුසුම් වී කාබන් නිකුත් වීම

ලෝකයේ උෂ්ණත්වය ඉහළ යැමත් සමග භූමියේ උෂ්ණත්වය ඉහළ ගොස්‌ කාබන් ඩයොක්‌සයිඩ් විමෝචන විශාල වශයෙන් නිකුත් වී එහි ප්‍රතිඵලයක්‌ ලෙස ලෝකයේ උෂ්ණත්වය තවදුරටත් ඉහළ යා හැකි බව පසුගිය දා වාර්තා වූ අධ්‍යයන වාර්තාවක සඳහන් වේ. ඒ අනුව, ඉහළ උණුසුමක්‌ සහිත ලෝකයක දී වඩාත් අධික කාබන් ප්‍රමාණයක්‌ නිකුත් වීම නිසා වඩා බරපතළ දේශගුණ වෙනස්‌ වීමක්‌ ඇති විය හැකි ය. එහි දී දක්‌වා ඇති ආකාරයට සෙල්සියස්‌ අංශක එකකින් උෂ්ණත්වය ඉහළ ගිය හොත්, 2050 වර්ෂය වන විට කාබන් ටොන් බිලියන 55ක ප්‍රමාණයක්‌ වායුගෝලයට නිකුත් විය හැකි ය. මේ ආකාරයෙන් නිදහස්‌ විය හැක්‌කේ පසේ තැන්පත් ව ඇති කාබන් ය. ලෝකයේ වැඩි ම භෞමික කාබන් ප්‍රමාණයක්‌ සංචිත කර ඇත්තේ පසේ ය. ලෝකයේ උෂ්ණත්වය ඉහළ යැමත් සමග පසේ ජීවත් වන ජීවීන් වඩාත් ක්‍රියාකාරී වීම නිසා වායුගෝලයට කාබන් වැඩි ප්‍රමාණයක්‌ නිකුත් කිරීමේ හැකියාවක්‌ තිබේ. මේ නිසා ලෝකය උණුසුම් වීම තවත් ඉහළ යයි. මේ තත්ත්වය ආපසු හැරවිය නොහැකි තත්ත්වයක්‌ උදා කළ හැකි අතර, මෙතෙක්‌ අවධානය යොමු නො කළ තත්ත්වයකි. උතුරු ඇමෙරිකාව, යුරෝපය හා ආසියාව යන මහාද්වීප තුනේ ස්‌ථාන පනහකට ආසන්න ගණනක සිදු කරන ලද ක්‌ෂේත්‍ර පරීක්‌ෂණවලින් අනතුරුව මේ අධ්‍යයන වාර්තාව ප්‍රකාශයට පත් කර තිබේ. (මූලාශ්‍රය: Nature, DOI:10.1038/nature20150)

පාරිසරික ක්‍රියාවලි සඳහා බලපෑම්

ලෝකයේ විවිධ පාරිසරික ක්‍රියාවලීන් 94කින් 77කට හෙවත් 82%ක්‌ පමණ ප්‍රමාණයක්‌ සඳහා උෂ්ණත්ව ඉහළ යැමේ ප්‍රතිඵලයක්‌ ලෙස ඇති වී තිබෙන දේශගුණ වෙනස්‌ වීම බලපා ඇති බව මෑත දී පළ කරන ලද තවත් අධ්‍යයනයක්‌ මගින් පෙන්වා දී ඇත. ඒ අනුව මේ ක්‍රියාවලිවලට කිසියම් ආකාරයක බලපෑමක්‌ ඇති කිරීමට දේශගුණ වෙනස්‌ වීමට හැකියාව ලැබී තිබේ. මේ ක්‍රියාවලීන් ඇති වී ඇති බලපා ඇති පරිසර පද්ධති අනුව සැලකුව හොත්, භෞමික ක්‍රියාවලීන් 32ක්‌ අතරින් 29කට, සාගරික ක්‍රියාවලීන් 21ක්‌ අතරින් 25කට හා මිරිදිය ක්‍රියාවලීන් 31ක්‌ අතරින් 23කට මේ බලපෑම් ඇති වී තිබේ. මේ ක්‍රියාවලීන් අතරින් කිහිපයක්‌ මෙසේ දැක්‌විය හැකි ය. මිනිසුන්ට බලපෑමක්‌ ඇති වන ක්‍රියාවලීන් අතර පළිබෝධයන් වර්ධනය, රෝග ව්‍යාප්ත වීම, මත්ස්‍ය නිෂ්පාදනය අඩු වීම හා කෘෂිකාර්මික අස්‌වැන්න අඩු වීම වැනි කරුණු වේ. සෙසු ජීවීන් ගේ වඩාත් කැපී පෙනෙන වෙනස්‌කම් ඇති වෙමින් පවතී. කෙටි පරම්පරාවක්‌ සහිත ජීවීන් ගේ උෂ්ණත්වය සඳහා වූ ජානමය වෙනස්‌ වීම් ඇති වූ අවස්‌ථා වාර්තා වී තිබේ. දේහ ප්‍රමාණයේ හා හැඩයේ වෙනස්‌ වීම් වැනි කායිකමය වෙනස්‌වීම් ද වාර්තා වී ඇත. කාබනේටමය බාහිර සැකිලි ඇති ජීවීන් ගේ සැකිලි දිය වීම හා තාපය නිසා ඇති වන මරණ වැනි කායික විද්‍යාත්මක වෙනස්‌වීම් සුලබව ඇති වෙමින් පවතී. ශාකවල මල් පිපීමේ හා දලු දැමීමේ කාලය කලින් එළැඹීම මෙන්ම පක්‌ෂි පර්යටනයේ කාල වකවානුවල කැපී පෙනෙන වෙනස්‌ වීම් දැකිය හැකි වීම Rතු විද්‍යාත්මක වෙනස්‌කම් සඳහා නිදසුන් වේ. ඇතැම් ජීවී විශේෂ වඩා ඉහළ උන්නතාංශයක්‌ සහිත ප්‍රදේශ වෙත ව්‍යාප්ත වන අතර තවත් ජීවී විශේෂ ඉහළ අක්‌ෂාංශ සහිත ප්‍රදේශ කරා ව්‍යාප්ත වෙමින් තිබේ. එහෙත් මීට වඩා සංකීර්ණ අවස්‌ථා ද වාර්තා වී ඇති බව සැලකිය යුතු ය. තවත් විශේෂවල ව්‍යාප්තිය වෙනස්‌ වෙමින් ඇති අතර තවත් විශේෂවල වාසස්‌ථාන අහිමි වෙමින් තිබේ. ඉහත දැක්‌වූ සියලු ක්‍රියාවලිවල වෙනස්‌ වීම් සියල්ල ම පාහේ ඇති වී තිබෙන්නේ සෙල්සියස්‌ අංශක එකක පමණ උෂ්ණත්ව ඉහළ යැමක්‌ පවත්නා අතරතුර දී ය. මේ අනුව දේශගුණ වෙනස්‌ වීම නිසා ඇති වෙමින් තිබෙන වෙනස්‌ වීම් මේ වන විට ද සිදු වෙමින් තිබෙන බව මේ පර්යේෂකයන් ගේ අදහස වේ. එය හුදෙක්‌ අනාගතයේ ඇති වන බලපෑමක්‌ සේ සලකා ප්‍රතිපත්තිමය තීන්දු ගැනීමට යැම තත්ත්වය නිසි ලෙස තේරුම් නො ගැනීමකි. (මූලාශ්‍රය: Science, DOI: 10.1126/science.aaf7671)

කොරල්පර මුහුණ දෙන අනතුර

ලෝකයේ වායුගෝලයේ කාබන් ඩයොක්‌සයිඩ් මට්‌ටම ඉහළ යැමත් සමග ඇති වන සාගරයේ උෂ්ණත්වය හා ආම්ලිකතාව ඉහළ යැමේ බලපෑමට ලක්‌ නො වන කොරල්පර ප්‍රමාණය අතලොස්‌සක්‌ පමණ විය හැකි බව මෑතක දී පළ වූ තවත් පර්යේෂණයකින් අනාවරණය වූ කරුණකි. මේ තත්ත්වය වඩාත් බරපතළ වන්නේ මිනිසුන් කොරල්පර මත යෑපීම ඉහළ තත්ත්වයක පවත්නා ප්‍රදේශවල වීම තවත් වැදගත් ය. මේ අනුව මසුන් ගේ වාසස්‌ථාන අහිමි වීම, වෙරළ තීරයේ ආරක්‌ෂාව අහිමි වීම, සංචාරක කර්මාන්තයේ මෙන්ම ආහාර නිෂ්පාදනය අඩපණ වීම නිසා ආර්ථිකමය හානියක්‌ ද ඇති විය හැකි බැවින් 2050 වර්ෂය වන විට ඇති වන මේ තත්ත්වය බරපතළ විය හැකි ය. එහි බලපෑම වඩාත් දැනෙනු ඇත්තේ නොගැඹුරු, උණුසුම් ජලයේ පිහිටි කොරල්පර සහිත බටහිර මෙක්‌සිකෝව, මයික්‍රොනීසියාව, ඉන්දුනීසියාව, බටහිර ඔස්‌ටේ්‍රලියාව, අග්නිදිය ආසියාව වැනි ප්‍රදේශවල පිහිටා ඇති කොරල්පරවලට ය. මේ අතරින් සාගරය ආම්ලිකකරණය නිසා ඇති වන බලපෑම වඩාත් බරපතළ ය. කණගාටුවට කරුණක්‌ වන්නේ මේවා ප්‍රාදේශීය මට්‌ටමේ කළමනාකරණ පියවරවලින් වළක්‌වාගැනීමට අසීරු මට්‌ටමේ ඒවා වීම ය. මේ නිසා එම කොරල්පරවලින් ලැබෙන විවිධ පරිසර පද්ධති සේවා අහිමි වීමේ අවස්‌ථාවක්‌ තිබේ. (මූලාශ්‍රය: PLOS ONE, DOI: 10.1371/journal.pone.0164699) මේ අතර ඔස්‌ටේ්‍රලියාවේ මහා බාධක පරයේ වඩාත් දරුණු ම පර මිය යැම වාර්තා වූයේ පසුගිය නොවැම්බර් මාසයේ අවසන් භාගයේ දී ය.

ස්‌ටර්න් සමාලෝචනයෙන් වසර දහයකට පසු

දේශගුණ වෙනස්‌ වීම සම්බන්ධව විසඳුම් අරමුණු කරගනිමින් ප්‍රකට ආර්ථික විද්‍යාඥයකු වන ශ්‍රීමත් නිකොලස්‌ ස්‌ටර්න් විසින් 2006 වර්ෂයේ දී සම්පාදනය කරන ලද ස්‌ටර්න් සමාලෝචනය පළ වී වසර දහයක්‌ සම්පූර්ණ වූයේ පසුගිය මාසයට ය. Stern Review: The Economics of Climate Change නම් එම වාර්තාවෙන් පෙන්වා දුන් වැදගත් ම කරුණ වූයේ දේශගුණ වෙනස්‌ වීමේ බලපෑම් මගින් අනාගතයේ දී ලෝක ආර්ථිකයට වාර්ෂිකව 5%-20% අතර හානියක්‌ ඇති විය හැකි බව ය. එසේ ඇති විය හැකි ආර්ථික හානිය පරාසයකින් දක්‌වන ලද්දේ ඇති වන දේශගුණ වෙනස්‌ වීමේ ප්‍රමාණය අනුව එය වෙනස්‌ විය හැකි නිසා ය. එසේ ම එවැනි ආර්ථික හානියක්‌ වළක්‌වාලීම සඳහා කාබන් ඩයොක්‌සයිඩ් වායු සාන්ද්‍රණය සීමා කිරීම අවශ්‍ය වූ අතර, ඒ සඳහා අවශ්‍ය පියවර ගැනීමට කැප කළ යුතු වූයේ ලෝකයේ සමස්‌ත දළ දේශීය නිෂ්පාදනයෙන් සියයට 1ක්‌ තරම් ප්‍රමාණයක්‌ බව ද එම වාර්තාව මගින් පෙන්වා දෙන ලදි. කිසිවක්‌ නො කර සිටීමෙන් ලෝක ආර්ථිකයට සිදු විය හැකි ඊට වඩා විශාල ප්‍රමාණයේ හානියක්‌ ඇති වීම වළක්‌වාගත හැකි බව ඉන් අවධාරණය කෙරිණි. මේ වාර්තාව විද්‍යාඥයන් අතර පිළිගැනීමට ලක්‌ වූ අතර, දේශගුණ සටනේ අද දක්‌වා පැමිණි ගමන් මගට ඉන් යම් බලපෑමක්‌ වූ බව සැබෑවකි. එහෙත් ප්‍රතිපත්ති සම්පාදක මට්‌ටමින් ඒ සම්බන්ධව ප්‍රමාණවත් පියවරක්‌ ගෙන නොමැත.

මේ පිළිබඳව මෑතක දී පැවැති දේශන කිහිපයක දී අදහස්‌ දක්‌වූ නිකලස්‌ ස්‌ටර්න් පවසා ඇත්තේ ලෝකයේ අනාගත ආර්ථික වර්ධනය සඳහා එක ම මාර්ගය වන්නේ පිරිසිදු හා හරිත ආර්ථික වර්ධනය බවයි. ඔහු පවසා ඇත්තේ මිහිතලයේ උණුසුම් වීම නැවැත්වීම සඳහා පියවර නො ගැනීමේ වියදම ඉහළ ගොස්‌ ඇති බවත් එසේ කිරීමේ වියදම පහළ ගොස්‌ ඇති බවත් ය. නිදසුනක්‌ ලෙස ගත හොත් සූර්යබලය වැනි පිරිසිදු බලශක්‌තියේ වියදම පහළ ගොස්‌ ඇත. එසේ ම මේ වන විට චීනය දේශගුණ වෙනස්‌ වීම සම්බන්ධව ලෝකයට නායකත්වය දෙමින් සිටින බවට ද ඔහු අදහසක්‌ ඉදිරිපත් කර තිබිණි. ඔහු පවසන ආකාරයට අනාගතය රඳා පවතින්නේ අඩු කාබන් ආර්ථිකයක්‌ මත පමණකි.

http://www.vidusara.com/2016/12/07/feature2.html