Wednesday, July 24, 2013

සුදීප පූර්ණජිත් - ඔහු රුදුරු ත්‍රස්තවාදයට බිලිවූ තවත් එක් ජීවිතයක් පමණක් නොවේ ...

මාස කිහිපයකට පෙර දිනයක හිතවතකුගේ ඥාති පරපුරේ තොරතුරැ සොයමින් පානදුරේ මිණුවන්පිටිය සුසානභූමියේ ඇවිදයමින් සිටියදී අහම්බෙන් මෙන් දක්නට ලැබුණු මේ සුසාන පුවරුව අද මට මතකයට ආවේ එහි හිමිකරු අපෙන් වෙන්වූ සිදුවීමට අදට වසර 17ක් සම්පූර්ණ වූ බැවිනි.
 

අදින් වසර 17කට පමණ පෙර 1996 ජුලි මාසයේ 24 දින දෙහිවලදී දුම්රියේ පුපුරා ගිය බෝම්බයට අදට වසර දහහතක් සම්පූර්ණ විය. එය දහස් ගණනක් මිනිස් ජීවිත බිලිගත්, අපේ රට වෙළාගෙන තිබූ රුදුරු ත්‍රස්තවාදයේ තවත් එක් බෝම්බයක් විය.

මේ බෝම්බයෙන් අපට අහිමි කළ, මා දුටු සුසානයේ හිමිකරු වූයේ අපේ කාලයේ සොඳුරු කලාකරුවකු වූ සුදීප පූර්ණජිත්ය.

මම කිසිදිනක ඔහු දැන හැඳින නොසිටියෙමි. එහෙත් පුවත්පත් හරහා ඔහුගේ අපූරු නිර්මාණ රසවිඳින්නට මට අවස්ථාව ලැබිණි.

පුවත්පත් සැරසූ ඔහුගේ ඇතැම් නිර්මාණ මෙන්ම ඔහුගේ ශෛලියද මට අද පවා සිහියට නගාගත හැකිය. ඔහුගේ සුසානයේද ඒ ශෛලියේ සඳහනක් ඇති බවක් මට හැඟේ.

වසර ගණනාවක් තිස්සේ පාසි බැඳී ගොස් අවපැහැ ගැන්වී තිබුණු සුසාන පුවරුව මත ලියා තිබූ දේ කියවා ගත්තේ මා ගත් ඡායාරූපවලිනි. එහෙත් සුසානය මත ඔහුගේ සේයාරුව තවමත් පැහැදිලිව පෙනෙන්නට තිබිණි.

ඔහු පිළිබඳව තවත් කිසිවක් මම සඳහන් නොකරමි. ඒ වෙනුවට අදාළ සුසාන පුවරුවේ මෙසේ සඳහන් විය.




සුදීප පූර්ණජිත්

හමුවට ආවේ
1966.07.22
සමුගෙන ගියේ
1996.07.24
------------
දිගු ගමන් ගම
අඩක් නිම කල
සිහිනයක් මෙනි
ඔබේ පියවර
සිතුවමකි ඔබ
අඩක් නිමවුණ
වර්ණ බොඳ කොට
කඳුළු වගුරන
-------------
ජීවිතයේ
අරුණ යාමයේ සිටම
ජන සන්නිවේදන මාධ්‍යයෙන්
චිත්‍ර කලාවෙන්
විචිත්‍ර කරණ ශිල්පයෙන්
මුද්දර නිර්මාණ කරණයෙන්
දෙස් විදෙස් සම්මාන ලබමින්
නව යොවුන් වසන්තයේදීම
අප්‍රමාණ ප්‍රතිභාවක
ස්වර්ණාලෝකය විහි දූ
සුදීප පූර්ණජිත්
විකසිත පහන් සිළුව
රුදුරු ත්‍රස්තවාදයක
චන්ඩ මාරුතයෙන්
සදහටම නිවී ගියෙද
ඔහුගේ මතක සුවඳ
මෙහි නිදන් වූයේ ය.


Tuesday, July 23, 2013

Saving people from bus owners

Dhanesh Wisumperuma

The Nation, (Gain section), 21-07-2013

http://www.nation.lk/edition/business-tbl/item/19359-saving-people-from-bus-owners.html


The private bus strike held on July 11 demanding a bus fare hike was another failed bus strike of the recent times. It didn’t affect passenger transport at all and ultimately called off within few hours. There were sufficient number of buses on the roads – both private and Sri Lanka Transport Board (SLTB) – in many of the main routes with the timely intervention. Many of the active private bus owners’ organizations didn’t get involved in this strike too. Government and groups loyal to the government claimed a victory over this, while the problem seems to be not yet solved.

Lanka Private Bus Owners’ Association (LPBOA) was the association that organized this strike demanding a bus fare hike. According to them, they were demanding the annual bus fare hike due in the middle of the year which has been provided annually. The recent fuel price hike triggered their claim and the dispute between the bus owners and the state authorities was the amount of bus fare hike. Some of the bus owners demanded a 10% increase of the bus fare while the National Transport Commission offered a 6.2% increase.

Meanwhile the government has been considering of providing subsidies and relief measures for the bus owners, instead of a fare hike. A monetary subsidy or concessions in purchasing tyres, spare parts, etc and low rates in leasing issues were among the relief measures tabled. According to government sources, some of the bus owners had requested both. A fare hike as well as relief, a fact the government couldn’t agree with. Strike was the result of this situation. One should remember that the non-striking bus owner associations are also waiting for an increase of the bus fare. Only difference is that they follow another way to gain their needs – discussions.

Bus fare hike – Is it a solution?

It is worth to question whether an increase of the bus fare is the solution to the crisis. In simple terms, the global fuel price fluctuations affect the retail price of fuel in the country, decided by the government. When the fuel price is increased, this burden is then passed to the people or the consumers in a variety of means – bus fare, train fare, electricity bill, prices of goods, etc. The authorities can bear the burden alternatively to avoid the people from suffering, by providing subsidies.

Most of the people who use road passenger transport are of the middle and low income people. An increase of the bus fares can directly affect them and their living conditions. Hence providing subsidies to the bus owners can directly benefit the needy passengers. Although the subsidy will eventually be somehow passed to the people, this can be named as a commendable action as it could benefit the ordinary passengers. There are subsidies provided for similar sectors in many countries.

Many of the fare hike seekers willfully neglect the fact that the bus fares were increased from 20%, which is more than the required rates in February 2012, with the increase of fuel prices.

Challenges and solutions

The private bus industry is a profit making industry and it is widely considered as a good business to invest in. The addition of new buses to the fleet is proof for this factor. Most of these are bought using leasing facilities. The target of the bus owners to recover the investment they have made with, while part of their income is looted by their servants who work mostly for a daily wage and without any welfare or job security. A saying among the public goes as: bus owner digs the well, the driver fetches water and the bus conductor takes the bath!

That’s bus owners own problem. The entire bus industry has been facing certain challenges. One is the increase number of private vehicles, including bicycles, three-wheelers and small cars. A considerable number of middle and low income passengers have moved to their own transport systems, thus reducing the passenger base. A fact pointed by bus owners is that the numbers of buses are more than the required number, but this cannot be accepted as the passengers have the right for a comfortable journey. There are certain limits to the number of passengers that can be taken in a bus, which is not adhered or checked.
The bottom line of all these facts is that private sector passenger transport is not a service like the state-owned SLTB at present. It is merely a business, and this has caused the deterioration of the quality of passenger transport. History of road passenger transport service of Sri Lanka says the same story.

Commenced in 1907 with the first omnibus service between Colombo and Chilaw, it was solely operated by various bus companies and few individuals for about fifty years. However, the growing passenger complaints of these privately owned bus services led the nationalization of bus services. It was an election promise of the 1956 government and the Ceylon Transport Board or the ‘Langama’ was born on January 1, 1958. Since then, the state-owned bus services had the responsibility of passenger transport for more than twenty years. It was able to provide a creditable service although the lack of sufficient number of buses hindered the service.

The private sector was allowed to run bus services in 1979, when the country’s economy was opened. This took place in parallel to the decentralizing of the state-owned transport board and later peoplising of the depots which caused a deterioration of the state-owned agency paving the way to the domination of private bus industry. Meanwhile, the continuous recruitment with the political backing over staffed the transport board making the annual loss to increase more. Finally, the present government established the Sri Lanka Transport Board in 2005. By now the share of the state-owned buses on roads is about 4,400, while there are nearly 20,000 private buses. (Although the total fleet of SLTB exceeds 7,700 buses by the end of 2012, the average number operated daily is less than 4,400).

One of the solutions proposed as a relief includes the introduction of joint timetables for private and SLTB buses. This is debatable as the SLTB share of transport at present is about 20% and which will further deteriorate the state agency. Many of the trade unions oppose such a move, until the SLTB is able to deploy sufficient buses for their stake in the transport sector, 40%. Although the lack of joint timetables is sometimes pointed as the cause for the accidents caused by the competition, it has many other issues. The SLTB provides a far better service than the private sector, specially on uneconomical rural bus routes where the passengers are low and during the night and early morning.

Passenger welfare
Each time the bus fare is increased the government mentions that more facilities should be provided for the passengers. These include the issue of tickets, adhering to the timetables, passenger care and passenger capacity, etc. Private bus owners seem to be agreeing on this, or they pretend to show so until the bus fare is increased. For a week or merely for few days, we can see the officials of the government checking the service of buses. However, the system continues as usual soon and passengers do not care about their rights.

Non-issuance of tickets and rude behavior of the bus staff of private busses is a common fact. There are such reports published in newspapers occasionally. Lack of law implementation on this is partly due to passenger inaction of complaining the authorities. The other main issue is the lack of interest of bus staff to adhere to the timetable, which makes the passengers to waste their valuable time on roads. This is also a common issue in the profit-oriented private bus sector sometimes with political support.
The comfort in these buses is an aspect that should be addressed. Some buses are designed to accommodate more standing passengers by altering seat size and space between seats, making it uncomfortable for the passengers. There are standards for this, but it seems that none are interested on those.

The semi-luxury bus services operating in some of the long distance routes are one of the worst of the passenger transport services. Although these buses should take seated passengers only, the target of the owners and the staff is to accommodate more and more standee passengers. The situation is worse in the routes that are almost solely comprise of these semi-luxury buses.

Authorities are neglecting the rights of the consumers and the consumers do not care about. There is no strong consumer movement or action in the transportation sector. It is not much different in other sectors in the country too. Hence public interest as well as the SLTB’s role is vital to keep the transport sector a safe and comfortable journey for the passengers. The state sector plays a key role in transport in many developing and developed countries.

http://www.nation.lk/edition/business-tbl/item/19359-saving-people-from-bus-owners.html

Wednesday, July 17, 2013

ඇමෙරිකානු බල්ලන් ගේ ආසියානු නෑකම

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

විදුසර (Vidusara), 2013-07-17, පි. 2-3
http://www.vidusara.com/2013/07/17/feature1.html



බල්ලන් මිනිසාට බොහෝ සේ සමීප සත්ත්ව විශේෂයකි. අදින් වසර 15,000ක්‌ තරම් ඈත කාලයක දී මිනිසුන් විසින් ගෘහාශ්‍රිතකරණය කරනු ලැබූ දා පටන් මිනිස්‌ ඇසුරේ සිටි සත්ත්ව විශේෂයක්‌ සේ බල්ලන් දැක්‌විය හැකි ය. මේ නිසා අද වන විට ඇතැම් බලු වර්ගවලට මිනිස්‌ වාසයෙන් තොර ව පැවතීම පවා අසීරු ය. වර්තමානයේ දී අප සතු විද්‍යාත්මක සාධක අනුව, නැඟෙනහිර ආසියාවේ දකුණුදිග ප්‍රදේශ බල්ලන් ගේ සම්භවය හෙවත් ගෘහාශ්‍රිතකරණය සිදු වූ ප්‍රදේශය සේ සැලකේ.

ගෘහාශ්‍රිත බල්ලන් අයත් වන්නේ Canis familiaris නම් එක්‌ ජීවී විශේෂයකට වුවත්, මේ වන විට ලෝකයේ විවිධ බලු වර්ග හෙවත් වරිග (breeds) පවතී. ලෝකයේ ජීවත් වන ක්‌ෂීරපායි විශේෂ අතරින් රූපවිද්‍යාත්මකව (Morphological) වැඩි ම විවිධත්වයකින් යුක්‌ත විශේෂය බල්ලන් ය. මේ විවිධ බලු වර්ගවල දැකිය හැකි ප්‍රමාණයේ හා සංන්‍යාසයික (conformation) විවිධත්වය, බල්ලන් අයත් වන Canidae කුලයේ සතුන් අතර ඇති ප්‍රමාණයේ හා සංන්‍යාසයික විවිධත්වය ඉක්‌මවා යයි. මිනිසුන් විසින් කාලාන්තරයක්‌ තිස්‌සේ තෝරා අභිජනනය කරනු ලැබීම මේ ආකාරයෙන් බල්ලන් ගේ හැඩය, වර්ණය හා හැසිරීමේ වෙනස්‌කම් ඇති වීමට දැඩි ලෙස බලපෑ හේතුවක්‌ බව පැහැදිලි ය.

උතුරු හා දකුණු ඇමෙරිකානු මහාද්වීපවලට හෙවත් නවලෝකයට 15 වැනි සියවස අග දී යුරෝපීයයන් පැමිණීමට පෙර හෙවත් පූර්ව-කොලොම්බියානු (Pre-Colombian) යුගයේ දී ඇමෙරිකාවේ විවිධ බලු වර්ග රැසක්‌ වාසය කළ බවට ඓතිහාසික සාධක හා පුරාවිද්‍යාත්මක සාධක ද තිබේ. විශේෂයෙන් ම දින නිර්ණය කර ඇති පුරාවිද්‍යාත්මක දත්ත අනුව අදින් වසර 10,000ත් 8,500ත් අතර පමණ කාලයකට පෙර ඇමෙරිකාවේ විසූ ස්‌වදේශිකයන් බල්ලන් ඇති කළ බවට හෙළි ව ඇත. ඇමෙරිකාව ජනාවාස කළ දකුණු සයිබීරියානුවන් ආසියාවේ සිට ඇමෙරිකාවට පැමිණියේ අදින් වසර 15,000කට තරම් පෙර නම්, බල්ලන් ආසියාවේ සිට පැමිණි පිරිස්‌ විසින් කිසියම් කලක එහි ගෙන එන ලද බව සිතීම අසීරු කරුණක්‌ නො වේ.

ඇමෙරිකාවේ ස්‌වදේශිකයන් විසින් ඇති කරන ලද විවිධ බලු වර්ග ගණනාවක්‌ පිළිබඳව ඇමෙරිකාව ජනාවාස කරගත් යුරෝපීයයන් ද වාර්තා කර ඇත. මේ ඇතැම් බලු වර්ගවලට ස්‌වදේශිකයන් දැඩි ආකර්ෂණයක්‌ දැක්‌වූ බවට ද සාධක පවතී. එසේ ම ඇතැම් බලු වර්ග මේ ජනතාවට බොහෝ ප්‍රයෝජනවත් සේවා ලබා දී ඇත. ප්‍රවාහන කටයුතු හා දඩයම සඳහා යොදාගත් ආක්‌ටික්‌ බලු වර්ග මේ සඳහා මනා නිදසුනකි.



මේ ඇමෙරිකානු බලු වර්ගවලට සිදු වූයේ කවරක්‌ ද යන්න පිළිබඳව ඇති එක්‌ මතයක්‌ වන්නේ යුරෝපීයයන් ගේ පැමිණීමත් සමඟ මේ දේශීය බලු වර්ග වඳ වී යන්නට ඇති බවයි. ඒ යුරෝපීයයන් ඇමෙරිකාවට රැගෙන ආ බල්ලන් නිසා ය. ඒ බල්ලන් සමඟ අභිජනනය වීම නිසා දේශීය බල්ලන් එක්‌කෝ වඳ වී යන්නට ඇති බව හෝ ඒ බල්ලන් ගේ ප්‍රවේණික ලක්‌ෂණ ක්‍රමයෙන් නැති ව යන්නට ඇති බව මේ මතයෙන් පැවසේ. එසේ ම මෙය ස්‌වදේශික ජනතාව ගේ සංස්‌කෘතිය විනාශ කරන්නට ගත් උත්සාහයේ ම කොටසක්‌ සේ ඇතැම් විට දක්‌වා ඇත. දකුණු ඇමෙරිකාවේ ඇතැම් ස්‌වදේශිකයන් ඔවුන් ගේ බල්ලන් ආරක්‌ෂා කරගැනීම සඳහා යම් යම් පියවර ගෙන තිබීම මීට නිදසුනකි.

ඇමෙරිකානු බලු වර්ගවල මුල් සෙවීම

වර්තමාන ඇමෙරිකානු බල්ලන් ගේ සම්භවය පිළිබඳව කිසියම් ආකාරයක මතභේද තිබූ බව පැහැදිලි ය. යුරෝපීය බල්ලන් නිසා දේශීය බලු වර්ගවලට කෙතරම් දුරට බලපෑමක්‌ සිදු වී ද යන්න ගැන ඇති මතභේදය මීට නිදසුනකි. පෙර සඳහන් පරිදි, පැරැණි දේශීය බලු ප්‍රභේද මුළුමනින් ම මැකී ගියේ ද යන්න හෝ යම් පමණකින් ක්ෂය වී ගොස්‌ තිබේ ද යන්න ගැටලුවකි. එසේ ම නිදහසේ සිටින බල්ලන් පිළිබඳව සිදු කර ඇති ඇතැම් අධ්‍යයනවලට අනුව වැඩි ගහන ගණනාවක්‌ යුරෝපීය බල්ලන් ගෙන් පැවත එන අතර හා ඇතැම් ගහන දේශීය බල්ලන් ගෙන් පැවත එන බව පෙනේ.

ඇමෙරිකාවේ බල්ලන් ගේ අතීතය පිළිබඳ මතභේද විසඳීමට සමත් පර්යේෂණයක්‌ පිළිබඳ තොරතුරු පසුගිය දා ප්‍රකාශයට පත් විය. බල්ලන් ගේ ප්‍රවේණික ද්‍රව්‍ය පිළිබඳව වන මේ අධ්‍යයනය බෙහෙවින් සවිස්‌තර ලෙස සිදු කරන ලද අධ්‍යයනයකි. මේ අධ්‍යයනයේ" ආසියාවේ, ඇමෙරිකාවේ හා යුරෝපයේ මේ වන විට ජීවත් වන විවිධ බලු වර්ගවලින් සහ ඇමෙරිකාවේ පුරාවිද්‍යාත්මක ස්‌ථානවලින් හමු වී ඇති බල්ලන් ගේ ඇටකටුවලින් ලබාගත් ප්‍රවේණික ද්‍රව්‍ය (මයිටොකොන්ඩී්‍රය ඩීඑන්ඒ) සංසන්දනය කිරීමක්‌ සිදු කර ඇත. යුරෝපයෙන් නිදර්ශක 639ක්‌, නැඟෙනහිර ආසියාවෙන් 889ක්‌, සයිබීරියාවෙන් 95ක්‌, අප්‍රිකාවෙන් 57ක්‌, නිරිතදිග ආසියාවෙන් 133ක්‌ හා ඉන්දියාවෙන් 59ක්‌ ආදි වශයෙන් ඇමෙරිකාවෙන් පිටත ප්‍රදේශවලින් විශාල නිදර්ශක ප්‍රමාණයක්‌ භාවිත කර ඇත. එසේ ම ඇමෙරිකානු නිදර්ශක අතර ඉනියුට්‌ ස්‌ලෙඩ් බල්ලන් (Sled dogs), කැනඩාවේ එස්‌කිමෝ, ග්‍රීන්ලන්ත හා ඇලස්‌කානු මලමුට්‌ (Malamute) යන ඇලස්‌කානු බලු වර්ග ද, උතුරු ඇමෙරිකානු බලු වර්ග වන මෙක්‌සිකානු චිහුවාහුවා (Chihuahuas), මෙක්‌සිකානු සොලාඉට්‌ස්‌ක්‌වින්ට්‌ලි (xoloitzcuintli) යන බලු වර්ග ද, දකුණු ඇමෙරිකානු බලු වර්ග වන පේරු රාජ්‍යයේ පෙරෝ සින් පෙලෝ යන ලෝම රහිත බල්ලන් (Peruvian perro sin pelo /Peruvian hairless dogs) ද ඇතුළත් වේ. මේ ඇමෙරිකානු බලු වර්ග අතරින් ගණනාවක්‌ ම ඇමෙරිකාවට යුරෝපීයයන් පැමිණීමට පෙර පටන් සිටි බලු වර්ග බවට සාධක තිබූ අතර ඔවුන් ගේ ප්‍රවේණික ද්‍රව්‍ය ලබා ගැනීමේ දී ඔවුන් ගේ පෙළපත පිළිබඳව සැලකිලිමත් වී ඇති අතර නිදර්ශක ලබාගෙන ඇත්තේ අදාළ බලු වර්ගය ඔස්‌සේ ම අභිජනනය වූ බව දන්නා පරම්පරාවලිනි. එසේ ම නිදහසේ වෙසෙන බලු ගහන හෙවත් දඩාවතේ යන බලූ ගහන රැසකින් ද නිදර්ශක ලබාගෙන ඇත. අනෙක්‌ අතට මේ හා සංසන්දනය කිරීම සඳහා බොලීවියාව, පේරු, මෙක්‌සිකෝ හා ඇලස්‌කාවේ විසූ පැරැණි බල්ලන් ගේ ශේෂවලින් 19කින් ප්‍රවේණික ද්‍රව්‍ය ලබාගෙන ඇත.

මේ අනුව උක්‌ත අධ්‍යයනය ඉතා පුළුල් හා සංසන්දනාත්මක ප්‍රවේණික අධ්‍යයනයක්‌ සේ සැලකිය හැකි ය. එයින් හෙළි වන ප්‍රධාන කරුණු දෙකක්‌ පහත විස්‌තර වේ.

ඇමෙරිකානු බල්ලන් වඳ වී ගොස්‌ නැත

මේ අධ්‍යයනයෙන් හෙළි වූ එක්‌ කරුණක්‌ වූයේ ඇමෙරිකාවේ වර්තමාන බලු වර්ග හා පැරැණි ඇමෙරිකානු දේශීය බලු වර්ග අතර සෘජු ප්‍රවේණික බන්ධුතා ඇති බව ය. යුරෝපීය බලු වර්ග අතර දක්‌නට නොමැති ඓකදර්ශ (haplotype) මේ වර්තමාන ඇමෙරිකානු බලු දර්ශ අතර තිබේ. එසේ ම, මේ බලු වර්ග අතරින් යුරෝපීය මවු පාර්ශ්වීය සම්භවයක්‌ දැකිය හැක්‌කේ 30%ක්‌ හෝ ඊට අඩු ප්‍රමාණයක ගේ පමණකි. ඒ අනුව දේශීය බලු වර්ග ඇමෙරිකානු මහාද්වීපයෙන් වඳ වී ගොස්‌ නොමැති බව පැහැදිලි ය.

අනෙක්‌ අතට අධ්‍යයනයට ලක්‌ කළ බලු වර්ග ගණනාවක සම්භවය මෙහි දී පැහැදිලි වී ඇත. නිදසුනක්‌ ලෙස මෙක්‌සිකානු චිහුවාහුවා බලු වර්ගය මෙක්‌සිකෝවේ විසූ පැරැණි දේශීය බලූ වර්ගයකින් පැවත එන බව හෙළි වී ඇත. මේ බලු වර්ගය හා අතීතයේ මෙක්‌සිකෝවේ විසූ බලු වර්ගයකට පමණක්‌ සීමා වූ ඓකදර්ශයක්‌ තිබීම මීට හේතුවයි. ඒ අනුව චිහුවාහුවා වර්ගය මෑතක දී චීනයෙන් ගෙන ආ වර්ගයකට සම්බන්ධ බවට ඇති මතය බිඳ වැටේ. එසේ ම ආක්‌ටික්‌ ප්‍රදේශය පාදක කරගත් බලු වර්ග වන ඉනියුට්‌, එස්‌කිමෝ හා ග්‍රීන්ලන්ත බලු වර්ගවලට යුරෝපියානු බලපෑමක්‌ නොමැති බව හෙළිවී ඇත.

එසේ ම අයාලේ යන බල්ලන් පරීක්‌ෂා කිරීමෙන් හෙළි වී ඇත්තේ ඔවුන් ගෙන් වැඩි බලු ගහන ප්‍රමාණයක්‌ යුරෝපීය බලු වර්ගවලින් පැවත එන බව ය. කෙසේ වෙතත් බොලීවියාවේ හා මෙක්‌සිකෝවේ දඩාවතේ යන බල්ලන් අතර දේශීය බලු වර්ගවල සම්බන්ධකම් ද ඇති බවක්‌ අනාවරණය වී ඇත. එසේ ම කැරොලයිනා බල්ලන් (Carolina dog) නම් එක්‌ දඩාවතේ යන බලු වර්ගයක්‌ පැවත එන්නේ පැරැණි දේශීය බලු වර්ගයකින් බවට තිබූ මතය ද මෙහි දී සනාථ වී තිබේ. ඔවුන් සතු එක්‌ ප්‍රවේණික සාධකයක්‌ නැඟෙනහිර ආසියානු බල්ලන්ට අදාළ වීම මේ සඳහා එක්‌ සාධකයකි.

ආසියාවෙන් ඇමෙරිකාවට ගිය බල්ලෝ

මේ අධ්‍යයනයෙන් පෙනී ගිය අනෙක්‌ වැදගත් කරුණ වන්නේ ඇමෙරිකාවේ දේශීය බලු වර්ග පැවත එන්නේ නැඟෙනහිර ආසියාවේ හා සයිබීරියානු බල්ලන් ගෙන් බවයි. ඇමෙරිකානු දේශීය බල්ලන්ට පමණක්‌ සීමිත වූ ප්‍රවේණික ලක්‌ෂණ නොමැති බව ද මෙහි දී හෙළි ව ඇත.

මේ අනුව ඔවුන් ගේ අතීත පූර්වජයෝ යම් දිනයක මිනිසුන් සමඟ ආසියාවත්, ඇමෙරිකාවත් යා කරන ලද බීජිං සමුද්‍ර සන්ධිය හරහා වැටුණු ගොඩබිම් මංපෙතක්‌ ඔස්‌සේ උතුරු ඇමෙරිකාවට පැමිණි බවක්‌ පෙනේ. මේ භූමිය ඇතැම් විට හඳුන්වනු ලබන්නේ බීජිං ගොඩබිම් සේතුව (Bering Land Bridge) යනුවෙනි. මේ සිදුවීම සිදුවන්නට ඇත්තේ අදින් වසර 15,000ත් 10,000ත් අතර කිසියම් කාලයක දී ය. මුහුදු මට්‌ටම අදට වඩා පහළ මට්‌ටමක පැවැති මේ කාලයේ දී, සැතපුම් දහසක්‌ පමණ පළල වූ ගොඩබිම් ප්‍රදේශයක්‌ පැවැති අතර ඒ හරහා නැඟෙනහිර ආසියාවේ (වර්තමාන රුසියාවේ නැඟෙනහිර කෙළවර) සිට වර්තමාන ඇලස්‌කාවට මිනිසුන් පිවිස තිබේ.

මේ අනුව ඇමෙරිකාවේ බල්ලන්ට ද මිනිසුන් හා තරම් ම පැරැණි අතීතයක්‌ පැවැති බව පැහැදිලි ය. මේ අනුව ඇමෙරිකාවේ වාසය කරන බල්ලන් එහි ආදිවාසීන් ගේ සංස්‌කෘතියේ ම කොටසකි. එය මේ ගහන ආරක්‌ෂා කිරීමේ ඇති වැදගත්කම පෙන්වා දෙන්නක්‌ බව අදාළ පර්යේෂකයන් දරන මතයයි.

මේ අනුව වෘකයන් ගෙන් බල්ලන් බිහි වීම හා ගෘහාශ්‍රිතකරණය ආසියාවේ දී සිදු වූ බවට ඇති මතය යළිත් තහවුරු වී ඇත. එසේ ම එය වඩා මෑත කාලයේ දී (වසර 8,500කට පමණ පෙර බවට) සිදු වූවාට වඩා වසර 15,000කට පෙර තරම් ඈත කාලයක දී සිදු වූ බව සිතීම වඩාත් සාධාරණ බව මේ අනුව පෙනේ. ඒ ඇමෙරිකාවෙන් හමු වන බල්ලන් පිළිබඳ පැරැණි ම සාධක වසර 10,000ක්‌ තරම් පැරැණි වන නිසා ය.

මිනිසුන් විසින් පරිසරයට සිදු කරන ලද බලපෑම පිළිබඳව පෙන්වන තවත් අධ්‍යයනයක්‌ ලෙස මේ සමස්‌ත පර්යේෂණය සැලකිය හැකි ය. අනෙක්‌ අතට මිනිසුන් විසින් පරිසරයට සිදු කරන ලදැයි මිනිසුන් විසින් සිතනු ලබන කරුණුවල යම් යම් වෙනස්‌කම් තිබිය හැකි බව ද මේ අනුව පෙනේ.

http://www.vidusara.com/2013/07/17/feature1.html

Tuesday, July 16, 2013

Time to adjust the ‘Fuel Adjustment Charge’

Dhanesh Wisumperuma

The Nation, 14-07-2013, News Features, p. 10
http://www.nation.lk/edition/news-features/item/19219-time-to-adjust-the-%E2%80%98fuel-adjustment-charge%E2%80%99.html

It is now nearly three months since the controversial electricity tariff hike and many of the consumers have already received two electricity bills prepared according to the new tariff. Although the tariff hike has somewhat affected the middle income families and they are in discussion, the protest campaign against the raise seems to be losing ground.

Meanwhile, this issue has been replaced by many other hot topics. It may be due to the fact that nearly half of the total consumers that actually required a relief are not affected by the tariff hike. Further to this, a section of the consumers who can afford the increased price hike do not care about the issue, i.e. the high income groups. However the middle income families who cannot change their electricity consumption patterns to a rational use are still affected.
Things have changed rapidly during the last two months in electricity consumption. The prevailing cooler weather pattern has reduced the use of fans and air conditioners and this has somewhat reduced electricity usage. Also some have been using electricity wisely, which can be also a cause for the reduction in power consumption.

Hydropower potential high, but not used in full?

With the onset of the south-west monsoon, heavy and continuous rains prevailed in the last few weeks. This wet weather resulting in an extended rainy period has benefited the power sector by an increase in the reservoir water levels. Most of the reservoirs that store water for hydro electricity generation are at spill level or near spill level. According to the Ceylon Electricity Board (CEB) website, the reservoir storage was over 94 percent on July 9, with the potential of generating 1183 Giga Watt hours of electricity. This is the highest reservoir storage that prevailed during this time of the year in recent times. It is almost three times higher than last two years.

This seems to be greatly beneficial to the CEB. On July 9, 76.9 percent of the total power generation came from hydropower. It also shows that the total thermal power generation has been reduced to about 18.4 percent while wind has contributed for about 4.7 percent. The thermal power contribution includes 2 percent of the total power generation provided by Independent Power Producers (IPP), which is the electricity purchased from the private sector. (It is still high during night time peak hours, when the consumption rises to about 1800 MWs) This is a reduction when compared to drought periods and the end result is that the huge expenses incurred on relying on thermal power (especially oil based thermal power both CEB owned and IPP, but mostly the second) have reduced drastically and the CEB is making profits.

However, there were recent media reports that indicated about malfunctioning hydropower turbines which have caused a closure of some. For instance both turbines at the Kukule Ganga Reservoir went out of operation causing a loss of 75 MW of cheap hydro electricity in mid June. A few turbines in some of the other reservoirs are also reported to be causing troubles; some are in danger of failing while some are closed for routine maintenance. The Public Utilities Commission has launched an inquiry of the closure of some of these turbines, as reported on July 5.

Media reported that the repairs to the Kukule Ganga turbines may take some time, which means a loss of 75 MW of electricity. However since the intervention of the minister one of the two turbines was in operation since last week. Kukule Ganga is a reservoir where there is a continuous water supply throughout most of the year. Such breakdowns of multiple hydro turbines can lower the hydropower generation and could force the CEB to purchase thermal electricity from IPPs, if the water level reduces in future. As reports suggested some sort of vested interest may be behind such a situation.

Meanwhile, according to CEB officials, it is not possible to use all hydro turbines when the demand is low during off peak hours. At such times some of the hydro turbines have to be switched off to avoid serious situations. This was due to the fact that some coal and wind power plants had to be kept in continuous operation.

Providing the benefit for consumers

With increased hydropower generation, there is a demand to reduce the electricity prices from various sectors of society – trade unions, political parties and individuals. It is clear that the CEB is profiting contrary to the estimates of expenses and income that were provided when they requested a price hike early this year. In simple terms, CEB is saving funds and it is an unexpected saving. Hence the request is to pass the benefit to the consumers. One report reveals the number of units of electricity generated using hydropower during the first six months have been 2600 GWh while it was estimated to be only 1143 GWh, which means the necessity of relying on costly thermal power was reduced during the last one and half months.

Amidst these circumstances, an organization working for the benefit of the consumers has already handed over a statement to the Public Utilities Commission of Sri Lanka requesting to reduce the electricity bill. The issue here is what are we going to reduce - the unit price, pricing system or the fuel adjustment charge?

The best option available for the government is to reduce the percentage of the fuel adjustment charge by a significant amount, which will reduce the electricity bill of the people. The existing fuel adjustment charge varies from 10 percent to 40 percent based on the number of units used. Further to that, introduction of a system of altering the fuel adjustment charge from time to time - half yearly or quarterly - is a viable option and acceptable.

As the burden of thermal power generation (which is a result of long term inaction of authorities as well as vested interests) was transferred to the consumers, the benefit of the low expenditure should also pass to the consumers. That becomes a responsibility of the government and PUCSL can act on this. It should also be noted that all electricity consumers should receive the benefit of the cheap hydropower, although it is agreeable to provide more benefits to low energy users.

http://www.nation.lk/edition/news-features/item/19219-time-to-adjust-the-%E2%80%98fuel-adjustment-charge%E2%80%99.html

Monday, July 8, 2013

දේශගුණ වෙනස්‌ වීම වැළැක්‌වීමේ දී විද්‍යාව හා දේශපාලනය

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

විදුසර (Vidusara), 2013-07-03, පි. 2-3
http://www.vidusara.com/2013/07/03/feature1.html





වර්තමාන ලෝකයේ වඩාත් බරපතළ පාරිසරික අර්බුදය සේ සැලකිය හැකි දේශගුණ වෙනස්‌ වීම පාලනය කිරීම හා සම්බන්ධ ජාත්‍යන්තර සාකච්ඡාවක්‌ පසුගිය මාසය මුල දී ජර්මනියේ බොන් නගරයේ දී පවත්වන ලදි. මෙහි දී සාකච්ඡා වූ කරුණු අනුව පෙනෙන්නේ අදාළ උත්සාහය හා සම්බන්ධ කිසියම් මිශ්‍ර ප්‍රතිඵලයක්‌ ඇති වූ බව ය. විශේෂයෙන් 2015 වර්ෂයේ දී ඇති කරගැනීමට නියමිත සැම රටකට ම බලපාන්නා වූ නව දේශගුණ ගිවිසුමක්‌ පිළිබඳ අරමුණ ශක්‌තිමත් වීම මෙහි දී ඇති වූ කැපී පෙනෙන වර්ධනයකි.

බොන් සාකච්ඡාවල අවධානයට ලක්‌ වූ වැදගත් කරුණක්‌ වන්නේ දේශගුණ වෙනස්‌ වීම පාලනය කිරීම සඳහා එක්‌ එක්‌ රටවල් දක්‌වන දායකත්වය තමන් විසින් ම නිර්ණය කරගැනීම සඳහා වූ උත්සාහයයි. මේ ප්‍රයත්නයට යුරෝපා සංගමයේ රටවල සහයෝගය ලැබෙන අතර එහි දී අදාළ ඉලක්‌ක වෙනත් පාර්ශ්ව විසින් නිරීක්‌ෂණය කරනු ලැබීමට නියමිත ය. මේ අදහසට ඇමෙරිකාවේ ද සහයෝගය ලැබී ඇත. දේශගුණ සාකච්ඡා ඉදිරියට යැමේ දී ඇති වූ එක්‌ මූලික ගැටලුවක්‌ වූයේ එක්‌ එක්‌ රටවල දායකත්වය නිර්ණය කිරීම වන බැවින් මේ නව යෝජනාව ඒ තත්ත්වය විස`දාලීමට යෝග්‍ය බව පෙනේ. එහෙත් එය සමස්‌ත දේශගුණ වෙනස්‌ වීම පාලනය සඳහා කෙතරම් ප්‍රමාණවත් ද යන්න නම් තවමත් ගැටලුවක්‌ වනු ඇත.

ඉදිරි දේශගුණ ගිවිසුමක්‌ ක්‍රියාත්මක වන්නේ 2020 දී වන බැවින් ඇති වන ප්‍රමාදය මෙහි දී අවධානයට ලක්‌ විය යුතු කරුණකි. මෑත කාලයේ දී ප්‍රකාශයට පත් බොහෝ විද්‍යාත්මක වාර්තාවලින් කඩිනමින් ක්‍රියාත්මක වීමේ ඇති වැදගත්කම අවධාරණය කර තිබේ. එවැනි නිදසුන් කිහිපයක්‌ මෙසේ දැක්‌විය හැකි ය.

විද්‍යාත්මක දත්ත පෙන්වන සත්‍යය

ජාත්‍යන්තර බලශක්‌ති ඒජන්සිය (IEA) නිකුත් කළ වාර්තාවකට අනුව වර්තමාන තත්ත්වය අනුව, ලෝකයේ උෂ්ණත්වය සෙල්සියස්‌ අංශක 3.6ත් 5.3ත් අතර ප්‍රමාණයකින් පමණ ඉහළ යා හැකි ය. වෙනත් ආකාරයකින් පවසන්නේ නම්, කඩිනම් පියවරක්‌ නො ගත හොත් ලෝකයේ උෂ්ණත්වය ඉහළ යැම බරපතළ තත්ත්වයේ ප්‍රතිඵල ඇති කරනු ඇතැයි පුළුල් ලෙස පිළිගැනෙන අංශක දෙකේ සීමාව ඉක්‌මවා යා හැකි ය. අනාගත උෂ්ණත්ව ඉහළ යැම අංශක දෙකක මට්‌ටමේ පවත්වාගැනීමට නම්, බලශක්‌තිය සම්බන්ධව අනුගමනය කළ යුතු ප්‍රතිපත්ති 4ක්‌ ද මේ වාර්තාවේ දක්‌වා තිබිණි. ගොඩනැ`ගිලි, කර්මාන්ත හා ප්‍රවාහන යන අංශවල බලශක්‌ති කාර්යක්‌ෂමතාව නැංවීම, අඩු කාර්යක්‌ෂමතාවකින් යුක්‌ත ගල් අඟුරු බලාගාර ඉදි නො කිරීම හා පුනර්ජනනය කළ හැකි බලශක්‌තියේ දායකත්වය ඉහළ නැංවීම, තෙල් හා ගෑස්‌ කර්මාන්තයෙන් නිකුත් වන මීතේන් ප්‍රමාණය අඩු කිරීම හා ෆොසිල ඉන්ධන සඳහා ලබා දෙන සහනාධාර ක්‍රමයෙන් අහෝසි කිරීම වේ. (Redrawing the Energy-Climate Map,www.iea.org)

ලෝක බැංකුව ම`ගින් පසුගිය දා නිකුත් කළ වාර්තාවකින් ද සෙල්සියස්‌ අංශක 4ක උෂ්ණත්ව ඉහළ යැමක්‌ වැළැක්‌විය යුත්තේ ඇයි ද යන්න පැහැදිලි වේ. අද වන විට දැකිය හැකි උෂ්ණත්ව ඉහළ යැම සෙල්සියස්‌ අංශක 0.8ක්‌ පමණ වන තත්ත්වයේ දී හා ඉදිරියේ දී ඇති විය හැකි සෙල්සියස්‌ අංශක 2ක හා 4ක උෂ්ණත්ව ඉහළ යැමක දී විවිධ අංශවල ඇති විය හැකි දේශගුණ බලපෑම් එම වාර්තාවේ අවධානයට ලක්‌ ව තිබේ. උප සහරානු අප්‍රිකාවේ, අග්නිදිග ආසියාවේ හා දකුණු ආසියාවේ ඇති විය හැකි බලපෑම් පිළිබඳව අවධානය යොමු කර තිබෙන අතර සෙල්සියස්‌ අංශක දෙකක සීමාවේ රැඳී සිටීමේ ඇති වැදගත්කම මේ අනුව පෙනේ. (Turn down the heat : climate extremes,regional impacts, and the case forresilience, www.worldbank.org)

ලෝක බැංකුවේ සභාපති ජිම් යොංග් කිම් ලන්ඩනයේ පැවැති සමුළුවක්‌ අමතමින් පසුගිය දා පවසා සිටියේ දේශගුණ වෙනස්‌ වීම පිළිබඳව වාද කිරීම නැවැත්වීමට කාලය පැමිණ ඇති බව ය. දේශගුණ වෙනස්‌ වීම ඇති කරනු ලබන්නේ මිනිසුන් ගේ කටයුතු නිසා ද යනුවෙන් තර්ක කරමින් නො සිට බරපතළ උෂ්ණත්ව ඉහළ යැමක්‌ වැළැක්‌වීම සඳහා පියවර ගැනීම කළ යුතු බව ඔහු පවසා තිබිණි. ලෝකයේ දේශගුණ විද්‍යාඥයන් අතරින් 97-98%ක්‌ අතර ප්‍රමාණයක්‌ මානව ක්‍රියාකාරිත්වය හේතුවෙන් මේ තත්ත්වය ඇති වන බව පිළිගන්නා බැවින්, යමකු මිනිසුන් විසින් දේශගුණ වෙනස්‌ වීම ඇති කළ බවට ඇති විද්‍යාත්මක සාධකවලට එකඟ නො වන්නේ නම් අදාළ තැනැත්තා එකඟ නො වන්නේ විද්‍යාවට බව බැංකු සභාපතිවරයා පවසා තිබිණි.

දියුණු රටවල වැඩි අවධානයක්‌ අවශ්‍යයි

දේශගුණ වෙනස්‌ වීම පිළිබඳව ලෝකයේ වැඩි අවධානයක්‌ යොමු කළ යුතු බව පැහැදිලි ය. ලෝකයේ බොහෝ ගැටලු වර්තමාන දේශගුණ වෙනස්‌වීම සමඟ බැඳී පවතී. කෘෂිකර්මය, ජල සුරක්‌ෂිතතාව, ආන්තික කාලගුණ තත්ත්වවල වර්ධනය හා දරිද්‍රතාව නිමා කිරීම වැනි කරුණු මේ අතරින් වඩා දැඩි ලෙස වඩාත් සෘජු ලෙස මිනිසුන්ට දැනෙන බලපෑම් වේ. මේ බලපෑම් ඇති වීමත් සමඟ ඇතැම් රටවල හා ජනතාව ගේ වැඩි අවධානයක්‌ දේශගුණ වෙනස්‌ වීම කෙරේ යොමු වීමට පවා ඉඩ තිබේ.

දේශගුණ වෙනස්‌ වීමෙන් බ්‍රිතාන්‍යයට සෘජු ව ඇති වන බලපෑම්වලට වඩා බරපතළ බලපෑමක්‌ වක්‍ර ව ඇති විය හැකි බව එරට ක්‍රියාත්මක පර්යේෂණ ආයතනයක්‌ පෙන්වා දෙයි. එනම් වෙනත් රටවල ඇති වන බලපෑම් නිසා බ්‍රිතාන්‍යයට ද දැඩි බලපෑම් ඉක්‌මනින් දැනෙනු ඇත. නිදසුනක්‌ ලෙස ගත හොත් පාරිභෝගික ද්‍රව්‍යවල මිල ගණන් වෙනස්‌ වීම දැක්‌විය හැකි ය. විශේෂයෙන් ආහාර ද්‍රව්‍යවල මිල ගණන් විචල්‍ය විය හැකි අතර එය ආහාර සැපයුමට පවා බලපෑමක්‌ ඇති කිරීමට හේතු වේ. ඇතැම් ආහාර ද්‍රව්‍ය නිෂ්පාදනය රටවල් කිහිපයකට පමණක්‌ සීමා වී තිබීම නිසා මේ තත්ත්වය උග්‍ර විය හැකි ය. දේශගුණ වෙනස්‌ වීම නිසා ඒවාට යම් බලපෑමක්‌ ඇති වීම නිසා සිදු විය හැක්‌කේ ඒ ආහාර සැපයුම අඩාළ වීමයි. සමස්‌තයක්‌ ලෙස දේශගුණ වෙනස්‌ වීම නිසා බ්‍රිතාන්‍යයට යම් යම් අවස්‌ථා සැලසී තිබුණ ද, ඉන් ඇති වන ගැටලු නිසා අදාළ වාසිවලට වඩා හානියක්‌ ඇති වීමට ඉඩක්‌ තිබේ. විශේෂයෙන් ආහාර අපනයනය පිළිබඳ සීමා පැණවීමෙන් ඒවායේ මිල ගණන් ඉහළ යැමක්‌ ඇති වී ගැටලු ඇති වීමට ඉඩ පවතී. (මූලාශ්‍රයInteසෘnational thසෘeats and oppoසෘtunities of climatechange foසෘ the UK, www.pwc.co.uk)

මේ අතර මෑත කාලයේ දී ඇති වූ සුළි කුණාටු වැනි ආන්තික තත්ත්වවල බලපෑම් නිසා දෝ ඇමෙරිකාවේ දේශගුණ ප්‍රතිපත්ති ද තරමක්‌ වෙනස්‌ වෙමින් ඇති බව පෙනේ. කිසියම් බලාපොරොත්තු තැබිය හැකි දේශගුණ ක්‍රියාකාරී සැලසුමක්‌ ඇතුළත් යෝජනා සමූහයක්‌ පසුගිය මාසයේ දී ඇමෙරිකානු ජනාධිපති බැරැක්‌ ඔබාමා විසින් ඉදිරිපත් කරන ලදි. ඇමෙරිකාවේ කාබන් විමෝචන ප්‍රමාණය අඩු කිරීමට හැකි ක්‍රියාමාර්ග ගණනාවක්‌ ඔහු දක්‌වා තිබේ. මේ අතර විදුලි බලාගාර සඳහා වූ කාබන් විමෝචන ප්‍රමිති, පුනර්ජනනය කළ හැකි විදුලි ජනනය ප්‍රවර්ධනය හා ගොඩනැ`ගිලිවල බලශක්‌ති කාර්යක්‌ෂමතාව වර්ධනය කිරීම වැනි කරුණු ගණනාවක්‌ ඇත. 2020 වර්ෂයේ දී එරටින් නිකුත් වන හරිතාගාර වායු විමෝචන ප්‍රමාණය, 2005 වර්ෂයේ වායු විමෝචන ප්‍රමාණයෙන් 17%ක්‌ පමණ අඩු කිරීමට ඔබාමා දුන් පොරොන්දුව මේ කතාවේ දී යළිත් අලුත් කර ඇත.

මෙය ඇමෙරිකානු ජනාධිපතිවරයා මෙතෙක්‌ ඉදිරිපත් කළ වඩාත් ප්‍රබල හා දැඩි යෝජනාවලිය වේ. එසේ ම විරුද්ධ පක්‌ෂයට වැඩි බලයක්‌ ඇති කොංග්‍රස්‌ මණ්‌ඩලය මඟහැර, ඔහු ගේ විධායක බලය භාවිත කරමින්, විදුලි බලාගාරවල විමෝචන සම්බන්ධව පරිසර ආරක්‌ෂක අධිකාරියට නියෝග නිකුත් කිරීමට ඔබාමා සූදානම් වීම පරිසරය හා සම්බන්ධව වැදගත් ඉදිරි පියවරක්‌ බව පෙනේ. ලෝක දේශපාලන නායකත්වය පිළිබඳ ගැටලුව ද මේ තත්ත්වයට හේතුවක්‌ වූවා විය හැකි ය. ජගත් මට්‌ටමේ දේශගුණ වෙනස්‌ වීම වැළැක්‌වීම සඳහා නායකත්වය පිළිබඳ කරුණුවල දී ඇමෙරිකාවට වඩා යුරෝපය බොහෝ සේ ඉදිරියෙන් සිටීම ඇමෙරිකාවට දරාගැනීමට අසීරු කරුණකි. කෙසේ වෙතත් ඉහත දැක්‌වූ ඇමෙරිකානු ඉලක්‌ක යුරෝපා රටවල් පිළිගෙන ඇති ඉලක්‌ක තරම් ප්‍රබල බලපෑමක්‌ ඇති කළ හැකි ඒවා නො වේ. ඇමෙරිකාවේ නව ඉලක්‌ක මේ වතාවේ දී වත් ක්‍රියාත්මක වුව හොත් එය සමස්‌ත ලෝකයට ම වැදගත් ය. වසර ගණනාවක්‌ තිස්‌සේ මේ ගැටලුව අමතක කර සිටි රටක්‌ වූ ඇමෙරිකාව මේ තරමින් හෝ ඉදිරියට පැමිණ සිටීම ලෝකයට සතුටු විය හැකි කරුණකි. එහෙත් මේ යෝජනා ඒ ආකාරයෙන් ම ක්‍රියාත්මක වේ ද යන්න කාලය විසින් තීරණය කෙරෙනු ඇත.

මේ අතර ඔස්‌ටේ්‍රලියාවේ අගමැතිවරයා මාරු වී යළිත් කෙවින් රඩ් අගමැති තනතුරට පත්වීම ද දේශගුණ වෙනස්‌ වීම සම්බන්ධ එරට ක්‍රියාකාරිත්වයට නව පණක්‌ එක්‌ කළ හැකි බව පෙනේ. එරට හිටපු අගමැතිනිය මේ ගැන යම් උනන්දුවක්‌ දැක්‌වුව ද නව අගමැතිවරයා මේ ගැන වඩාත් උනන්දුවක්‌ දක්‌වන්නෙකි. වසර ගණනාවක්‌ කියෝටෝ සන්ධානයට එක්‌ නො වූ ඔස්‌ටේ්‍රලියාව ඊට සම්බන්ධ වූයේ මීට පෙර රඩ් අගමැති තනතුර දැරූ කාලයේ දී ය.

දියුණු වන රටවල ආදර්ශය

මේ අතර ලෝකයට අවශ්‍ය වෙනස පෙන්වා දීමට ඇතැම් දියුණු වන රටවල් ඉදිරියෙන් සිටින බවක්‌ ද පෙනේ. නිදසුනක්‌ ලෙස ලෝකයේ දෙවැනි විශාලතම ආර්ථිකයට මෙන්ම වැඩි ම හරිතාගාර වායු විමෝචන ප්‍රමාණයට වගකිව යුතු චීනය ගන්නා ක්‍රියාමාර්ග දැක්‌වීමට හැකි ය. වර්තමානයේ දී එරට ගල් අඟුරු මත යෑපුණ ද සුළඟ හා සූර්ය බලය භාවිත කිරීම සඳහා සිදු කරන ආයෝජන ප්‍රමාණය ලෝකයේ අන් කිසිදු රටකට වඩා අධික ය. එසේ ම වඩා පිරිසිදු නගර හා කාර්යක්‌ෂම ගොඩනැ`ගිලි තැනීම ප්‍රවර්ධනය සඳහා ද චීනය සැලකිය යුතු පියවරක්‌ ගෙන තිබේ. එසේ ම එරට පළමු විමෝචන අලෙවි යාන්ත්‍රණය දියත් කරන ලද්දේ මින් දෙසතියකට පමණ පෙර දී ය. තවත් දියුණු වන රටවල් කිහිපයක්‌ මෙවැනි මාර්ගයක ගමන් කරමින් සිටියි.

අප මින් ඉහත දී පෙන්වා දී ඇති ආකාරයට ම වර්තමාන දේශගුණ වෙනස්‌ වීම සඳහා වැඩි වශයෙන් වගකිවයුත්තේ දියුණු රටවල් ය. මේ ඓතිහාසික වගකීමෙන් ඔවුන්ට මඟහැර යා නොහැකි ය. එහෙත් වර්තමාන ලෝක ආර්ථික-දේශපාලන පසුබිම අනුව දියුණු වන රටවල දායකත්වය නොමැති දේශගුණ වෙනස්‌ වීම පාලනය සඳහා කිසිදු උත්සාහයක්‌ සඳහා ඇතැම් දියුණු රටවල සහයෝගයක්‌ ලැබෙනු ඇතැයි සිතීම අසීරු ය.

දේශගුණ වෙනස්‌ වීම වැළැක්‌වීම සඳහා ලෝකයට මඟපෙන්වීමට හැකි ආකාරයේ දේශපාලන නායකත්වයක්‌ අද වන විට අවශ්‍ය වී තිබේ. මේ පිළිබඳව අපි විටින් විට පෙන්වා දී ඇත්තෙමු. මේ පිළිබඳව ලෝකයා සාකච්ඡා කරමින් සිටින අතර කාලයේ දී ද මේ ගැටලුව ක්‍රමයෙන් වර්ධනය වේ. කඩිනමින් පියවර ගැනීම අවශ්‍ය ව ඇත්තේ මේ නිසා ය.

http://www.vidusara.com/2013/07/03/feature1.html

Monday, July 1, 2013

නූතන මිනිසා දකුණු ආසියාවට පැමිණියේ ටෝබා විදාරණයට පෙර ද? පසු ද?

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

විදුසර (Vidusara), 2013-06-26, පි. 2-3
http://www.vidusara.com/2013/06/26/feature1.html


නූතන මානවයා වන Homo sapiens මානවයා අප්‍රිකාවේ බිහිවූ බවට ඇති අදහස පිළිබඳව මේ වන විට විවාදයක්‌ නැත. එහෙත් ඔහු අප්‍රිකාවෙන් පිට වූයේ කවර දා ද යන්න හා ලෝකයේ අනෙක්‌ ප්‍රදේශවලට පිවිසියේ කවර දා ද යන්න පිළිබඳව ඇත්තේ තරමක විවාදාත්මක තත්ත්වයකි. මේ පිළිබඳව ලෝකයේ විවිධ ප්‍රදේශවල විවිධ විද්‍යාත්මක විධි ක්‍රම භාවිත කරමින් බොහෝ පර්යේෂණ පැවැත්වේ. මේ මත පදනම් ව, මානව ව්‍යාප්තියේ නොයෙක්‌ අවස්‌ථා සඳහා වඩා ඈත මෙන්ම වඩා මෑතකාලීන දින වකවානු ලබා දී තිබේ.

මෙවැනි එක්‌ වැදගත් සිදුවීමක්‌ වන්නේ නූතන මානවයා අප්‍රිකාවෙන් නික්‌මුණේ කිනම් දිනයක දී ද යන්න ය. එසේ ම, ඔහු ආසියා මහාද්වීපයට හා විශේෂයෙන් දකුණු හා අග්නිදිග ආසියාවට පැමිණියේ කවර දා ද යන්න ගැන ද ගැටලු තිබේ. මෑත දී ප්‍රකාශයට පත් පර්යේෂණ කිහිපයකින් මේ පිළිබඳ මතවාදවල ඇති විවිධත්වය මනාව පෙන්වා දෙයි.

මිනිසුන් අප්‍රිකාවෙන් නික්‌මුණේ කවර දා ද?

මේ සම්බන්ධව සැලකිය යුතු කාලයත් තිස්‌සේ පැවැති විශ්වාසය වූයේ නූතන මානවයා අදින් වසර 60,000කට (ඇතැම් විට 50,000ත් 70,000ත් අතර ලෙස දැක්‌වෙන) කාලයේ දී අප්‍රිකාවෙන් නික්‌මුණු බවය. මයිට්‍රොකොන්ඩී්‍රය ඩීඑන්aඒ ම`ගින් කළ අධ්‍යයන ම`ගින් ද මේ මතය සඳහා සාක්‌ෂි ලැබී ඇත. නූතන මානවයා මිහිතලයේ ජනිත වන්නේ අදින් වසර 200,000ක්‌ පමණ කාලයකට පෙර බැවින් මේ මතවාදය සඳහා වැඩි පිළිගැනීමක්‌ ද පවතී.

එහෙත් පසු කලක ප්‍රකාශයට පත් අධ්‍යයන අනුව මේ දිනය වඩා ඈතට ගෙන යා හැකි බවක්‌ පෙනෙන්නට තිබිණි. නිදසුනක්‌ ලෙස ආසියාවේ රටවලින් හමු වූ නූතන මිනිසා විසින් නිර්මාණය කරන ලද බව සැලකෙන ශිලා මෙවලම් වසර 74,000කට වඩා පැරැණි බව පෙන්වා දෙන ලදී. මේ මෙවලම් හමු ව තිබුණේ වසර 74,000කට පෙර පුපුරා ගිය ටෝබා ගිනි කන්දෙන් පිට වූ අළු පතිත වූ ස්‌තරයට යටින් වීම නිසා මේ පැරැණි දින වකවානුව ඉදිරිපත් ව තිබිණි. (මේ තරම් පැරැණි කාලයකට අදාළ පුරාවස්‌තු කාබන් කාල නිර්ණයට ලක්‌ කිරීමට නොහැකි අතර මේ නිසා ටෝබා අළු තට්‌ටුව කාලනිර්ණය සඳහා යොදාගන්නා එක්‌ සාපේක්‌ෂ ක්‍රමයකි.) එහෙත් එය, මිනිසා අප්‍රිකාවෙන් පිටත් වූ බව පිළිගත් දිනට වඩා පැරැණි යුගයකට අයත් වීම එහි දී මතු වූ එක්‌ ගැටලුවක්‌ විය.

මේ අතර එක්‌සත් අරාබි එමීර් රාජ්‍යයේ කිසියම් ප්‍රදේශයකින් ලැබුණු ශිලා මෙවලම් කාලනිර්ණයෙන් නූතන මානවයා අප්‍රිකාවෙන් නික්‌මෙන්නට ඇත්තේ වර්ෂ 100,000ත් 125,000ත් අතර කාලයක බව යෝජනා කර තිබේ. මෙය මෙතෙක්‌ පුළුල් ලෙස පිළිගත් දිනය තවත් වර්ෂ හැට දහසකින් පමණ ඈතට යෑවීමකි. එපමණක්‌ නො ව මේ මානවයන් අප්‍රිකාවෙන් පිටතට පැමිණි මාවත ද පිළිගත් මතයට වඩා වෙනස්‌ මාවතක්‌ විය හැකි බව මේ අධ්‍යයනයෙන් යෝජනා කර තිබිණි. (මූලාශ්‍රය( 2011 මැයි 24 දින විදුසර පුවත්පතේ පළ වූ 'මානවයා අප්‍රිකාවෙන් නික්‌මුණු දිනය තවත් ඈතට යයි?' නම් ලිපිය බලන්න.)

කෙසේ වෙතත් මේ මතවාදයේ පෙන්වා දෙන ආකාරයට අප්‍රිකාවෙන් නික්‌මීම අසාර්ථක නික්‌මීමක්‌ විය හැකි බව ඇතැම් විට දක්‌වා ඇත. එනම්, අදාළ දින වකවානුවල දී අප්‍රිකාවෙන් නික්‌මුණු මානවයා ගේ ව්‍යාප්තිය සීමාසහිත වූ අතර ලෝකය පුරා ව්‍යාප්ත වීමක්‌ නො වූ බව ය.

එහෙත් නූතන මානවයා වඩා ඈත කාලයක දී අප්‍රිකාවෙන් නික්‌මුණු මතය තවදුරටත් ඉදිරියට ගෙන යමින් මේ මාසයේ පළ වූ එක්‌ පර්යේෂණයකින් යෝජනා කර ඇත්තේ මිනිසා අප්‍රිකාවෙන් නික්‌මීම වඩා සංකීර්ණ සිදුවීමක්‌ ලෙස ය. මෙහි දී අදාළ පර්යේෂකයන් පෙන්වා දෙන්නේ එක්‌ තනි නික්‌මීමක්‌ හා වෙරළබඩ ප්‍රදේශ ඔස්‌සේ මිනිසුන් ව්‍යාප්ත වීමක්‌ සම්බන්ධව අදහස්‌ දැක්‌වීමට ඇති සාධක අඩු බව ය. ෆොසිල, පුරාවිද්‍යාත්මක හා වෙනත් සාධක ම`ගින් වෙනත් මත සඳහා ද අවස්‌ථාවක්‌ ලැබෙන බව පෙන්වා දෙන මේ පර්යේෂකයන් නූතන මිනිසුන් අප්‍රිකාවෙන් කිහිප වරක්‌ පිට වන්නට ඇති බවත්, විවිධ මාර්ග ඔස්‌සේ ඔවුන් ව්‍යාප්ත වන්නට ඇති බවත්, වෙනත් පුරාතන Homo ගණයේ මානවයන් හා අන්තරාභිජනනය කරන්නට ඇති බවත් ය. ඔවුන් මෙහි දී පෙන්වා දෙන්නේ නූතන මානවයන් ටෝබා විදාරණයට පෙර ඉන්දියාවට පැමිණ සිටි බව ය. (Quaternary International, DOI: 10.1016/j.quaint.2013.01.0088)

මිනිසා ගේ ව්‍යාප්තිය හා සම්බන්ධ ප්‍රවේණික සාධක

මේ අතර පසුගිය දා නිකුත් වූ තවත් ප්‍රවේණික හා පුරාවිද්‍යාත්මක අධ්‍යයන වාර්තාවකින් මානවයා අප්‍රිකාවෙන් නික්‌මුණේ වසර 60,000ක පමණ කාලයක දී බවට ඇති මතවාදයට ශක්‌තියක්‌ ලබා දී තිබේ. ඒ සඳහා අදාළ පර්යේෂකයන් පිරිස යොදාගෙන ඇත්තේ යුරේසියානු උපමහාද්වීපයට අයත් ප්‍රදේශවල වෙසෙන ජනතාව ගෙන් ලබාගත් මයිට්‍රොකොන්ඩී්‍රය ඩීඑන්ඒ විශ්ලේෂණයක්‌ හා ශිලා මෙවලම් පිළිබඳ නැවත අධ්‍යයනය කිරීමකි. මේ අනුව ඔවුන් පෙන්වා දී ඇත්තේ නූතන මානවයන් මුලින් ම ඉන්දියාවට පැමිණියේ අදින් වසර 50,000ත් 55,000ත් අතර කාලයක දී බව ය. එසේ ම ඔවුන් පළමුව වෙරළබඩ ප්‍රදේශවල ස්‌ථානගත වූ බවත්, පසුව ගංගා ඔස්‌සේ මහාද්වීපයේ අභ්‍යන්තරයට සංක්‍රමණය වූ බවත් ඔවුන් ගේ මතයයි. මේ අනුව නූතන මානවයා ඉන්දියාවට පැමිණියේ ටෝබා විදාරණයට පසුව බව පැහැදිලි ය.

එසේ ම ඔවුන් ඉන්දියාවේ ජවාලපුරම් ප්‍රදේශයෙන් ඉහත කී ටෝබා අළු ස්‌තරයට යටින් හමු වූ ශිලා මෙවලම් නැවත අධ්‍යයනය කර ඇති අතර ඒ අනුව ඔවුන් පෙන්වා දෙන්නේ ඒවා නියෑන්ඩර්තාල් මානවයන් විසින් නිපදවන ලද ඒවා විය හැකි බව ය. මේ ශිලා මෙවලම් නුතන මානවයන් විසින් තනන ලද ඒවා බව මුලින් ම යෝජනා කළ පර්යේෂකයා ඒ අදහස ඉවත් කරගෙන ඇති බව මෙහි දක්‌වා තිබේ. ඒ අනුව අදාළ ශිලා මෙවලම් හඳුනා නො ගත් පැරැණි මානවයන් පිරිසක්‌ විසින් භාවිත කරන්නට ඇති බව දක්‌වා ඇත. (මූලාශ්‍රයProceedings ofthe National Academy of Sciences,DOI: 10.1073/pnas.1306043110)

නූතන මානවයා අප්‍රිකාවෙන් පිට වීම හා ව්‍යාප්තිය පිළිබඳ කතාවේ දින වකවානු පිළිබඳව තවමත් නිශ්චිත අවසන් නිගමනයකට එළැඹීමට ඇති හැකියාව පිළිබඳ ගැටලු පවතියි. එහෙත් අප ඉහත දැක්‌වූ ප්‍රවේණික අධ්‍යයනය මේ අතරින් වඩාත් පිළිගත හැකි මතය කුමක්‌ ද යන්න යෝජනා කරයි. මේ අනුව නූතන මිනිසා ඉන්දියාවට පැමිණියේ වසර 60,000ත් 50,000ත් අතර කාලයක දී බව පැවසීම මේ වන විට ඇති සාක්‌ෂි අනුව නිවැරැදි බව පෙනේ.

ටෝබා යමහල් විදාරණය (Toba eruption)

ටෝබා ගිනිකන්ද යනුවෙන් හඳුන්වනු ලබන්නේ, වර්තමාන ඉන්දුනීසියාවේ සුමාත්‍රා දූපතේ උතුරු ප්‍රදේශයේ පිහිටා තිබූ ගිනිකන්දකි. එය අතීතයේ වරින් වර විශාල පිපිරීම් කිහිපයකට ලක්‌ වූ අතර එහි වඩාත් මෑත කාලයේ දී වඩාත් ප්‍රබල ම පිපිරීම සිදු වන්නේ අදින් වසර 74,000කට පමණ පෙර දී ය. (මේ පිපිරීම සඳහා අදින් වසර 69,000ත් 77,000ත් අතර කාලයක්‌ යෝජනා කර තිබුණු අතර, වඩා මෑතකාලීන අධ්‍යයනවලින් එය වසර 74,100ත් 75,900ත් අතර කාලයකට දින නියම කර තිබේ.)

මේ ගිනිකඳු විදාරණය ගත වූ වසර මිලියන දෙකක පමණ කාලය ඇතුළත සිදු වූ විශාලතම හා දරුණුතම පිපිරීම බව පෙන්වා දී ඇත. එය ගිනිකඳු පිපිරීම් දර්ශකයේ (Volcanic Explosivity
Index) ඒකක 8ක්‌ පමණ හෙවත් 'මහා-යෝධ' (Mega-colossal) වර්ගයට අයත් පිපිරීමක්‌ බව අනුමාන කෙරේ. ටෝබා සුපිරි විදාරණය (Toba Super-eruption) ලෙස ද හැඳින්වෙන මේ පිපිරීම 1980 දී ඇමෙරිකාවේ පුපුරා ගිය ශාන්ත හෙලේනා ගිනිකන්ද මෙන් පන් දහස්‌ වාරයක්‌ පමණ ප්‍රබල පිපිරීමකි. මෙහි දී නිකුත් වූ යමහල් ද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණය ඝන කිලෝමීටර් 2800ක්‌ තරම් ය. මේ ප්‍රමාණය එවරස්‌ට්‌ කන්දේ පරිමාව මෙන් දෙගුණයක්‌ පමණ වේ. එසේ ම මෑත ඉතිහාසයේ අප දන්නා ක්‍රැකටෝවා (1883) හා පිනාතුබෝ (1991) ගිනිකඳු පිපිරීම්වල දී පිට වූ යමහල් ද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණය පිළිවෙළින් ඝන කිලෝමීටර් 21ක්‌ හා 25ක්‌ පමණ තරම් අඩු වන නිසා ටෝබා විදාරණයේ ප්‍රබලතාව මනාව පැහැදිලි ය.

ටෝබා යමහල් විදාරණයේ ප්‍රතිඵලය කෙතරම් ද යත්, ඒ නිසා වසර 6ත් 10ත් අතර කාලයක්‌ පැතිර තිබූ යමහල් ශීත සෘතුවක්‌ ඇති වූ බව පෙන්වා දී ඇති අතර උෂ්ණත්වය සෙල්සියස්‌ අංශක 3ත් 5ත් අතර ප්‍රමාණයකින් අඩු වූ බව පෙනී ගොස්‌ තිබේ. එසේ ම මේ සිසිල් සමය වසර දහසක්‌ පමණ කාලයක්‌ පැවති බව පැවසේ. මේ නිසා සෙන්ටිමීටර් 25ක්‌ පමණ ඝනකම අළු තට්‌ටුවක්‌ දකුණු ආසියානු ප්‍රදේශයේ තැන්පත් වූ බව විශ්වාස කරනු ලැබේ. ගිනිකන්දට ආසන්න ව පිහිටා තිබූ ප්‍රදේශවල මීට වඩා වැඩි ඝනකම අළු තට්‌ටුවක්‌ තැන්පත් වී ඇත.

මේ තත්ත්වය නිසා ඒ වන විට අදාළ බලපෑමට ලක්‌ වූ ප්‍රදේශවල විසූ මිනිසුන්ට හෝ මිනිසුන් ගේ පූර්වජයන්ට සැලකිය යුතු බලපෑමක්‌ ඇති වූ බව පෙන්වා දී තිබේ. ඉන් මිනිසුන් වඳ වී නො ගිය ද ඒ වන විට සිටි මිනිසුන් අතරින් සැලකිය යුතු පිරිසක්‌ මේ නිසා මිය යන්නට ඇති බවත් ඒ නිසා මිනිසුන් අතර ප්‍රවේණික ගැටලු ඇති වූ බවත් සැලකේ. මේ නිසා මානව පරිණාමයේ යම් ප්‍රවේණික බාධකයක්‌ හෙවත් ගති අවරෝධනයක්‌ (Bottleneck) ඇති වූ බව පෙන්වා දී ඇත. 'ටෝබා ව්‍යසනවාදය' (Toba catastසෘophe theoසෘy) නමින් හැඳින්වෙන්නේ මේ සිදුවීමයි. එය නූතන මිනිසා කලින් අප්‍රිකාවෙන් නික්‌මුණු බවට ඇති මතයට සහයෝගයක්‌ ලබා දේ. කෙසේ වෙතත් අනෙක්‌ සතුන්ට මෙවැනි තත්ත්වයක්‌ උදා නො වීම නිසා මිනිසුන්ට පමණක්‌ එවැන්නක්‌ සිදු වූයේ කෙසේ ද යන්න පිළිබඳව හා ඒ නිසා ම උක්‌ත මතවාදය පිළිබඳව සැක ඇති වී තිබේ. මේ ලිපිය සඳහා පාදක කරගත් Proceedings of the National Academy of Sciences සඟරාවේ පළ වූ පර්යේෂණයෙන් ද පෙන්වා දෙන්නේ මේ හා සමාන අදහසකි.

ටෝබා ගිනිකන්ද පිහිටා තිබූ ප්‍රදේශයේ මේ පිපිරීමෙන් පසු විශාල විලක්‌ ඇති වී තිබේ. ටෝබා විල ලෙස හැඳින්වෙන මේ විල කිලෝමීටර් 100ක දිගකින් ද, කිලෝමීටර් 30ක පළලකින් ද යුක්‌ත වේ. එය ලෝකයේ විශාලතම යමහල් විල ද වේ.

http://www.vidusara.com/2013/06/26/feature1.html