පරිසර පුවත් - Environment News (2015-01-21)

පරිසර පුවත් - 2015-01-21
ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

විදුසර 2015-01-21 (Vidusara)
http://www.vidusara.com/2015/01/21/news1.html

ලෝකයේ උණුසුමින් ඉහළම වර්ෂය 2014

ලෝකයේ උෂ්ණත්වය පිළිබඳ නිරවද්‍ය වාර්තා තබාගැනීම ඇරඹුණු 1880 වර්ෂයේ සිට අද දක්‌වා වූ කාලයේ දී පැවැති වඩාත් උණුසුමින් අධික වර්ෂය 2014 බව මේ වන විට තහවුරු වී ඇත. 2014 වර්ෂයේ පැවැති සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය, ලෝකයේ දිගුකාලීන සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වයට වඩා සෙල්සියස්‌ අංශක 0.69ක්‌ (ෆැරන්හයිට්‌ අංශක 1.24ක්‌) පමණ අධික ය. (ලෝකයේ දිගු කාලීන සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය සේ සැලකෙන්නේ 1950-1980 කාලයේ පැවැති සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වයයි). එසේ ම මින් පෙර වාර්තා වී තිබූ වැඩි ම උෂ්ණත්වය වූ 2005 හා 2010 වර්ෂවල උෂ්ණත්වයට වඩා, 2014 උෂ්ණත්වය සෙල්සියස්‌ අංශක 0.04ක්‌ (ෆැරන්හයිට්‌ 0.07ක්‌) පමණ අධික ය.

2014 වර්ෂයේ උෂ්ණත්වය මේ ආකාරයෙන් වාර්තා අතරට එක්‌ වන බව පසුගිය සති කිහිපයේ දී පෙන්වා දී තිබිණි. බ්‍රිතාන්‍ය කාලගුණ කාර්යාලය හා ලෝක කාලගුණ විද්‍යා සංවිධානය (WMO) මේ බව පැවසූ ආයතන විය. පසුගිය සතියේ දී ඇමෙරිකාවේ නාසා (NASA) හා ජාතික සාගරික හා වායුගෝලීය පරිපාලනයේ (NOAA) පර්යේෂකයන් විසින් මෙය තහවුරු කරන ලදි. සති කිහිපයකට පෙර ජපාන කාලගුණවිද්‍යා ආයතනය පෙන්වා දී තිබූ පරිදි, 1981-2010 සාමාන්‍යයට වඩා 2014 උෂ්ණත්වය සෙල්සියස්‌ අංශක 0.27ක්‌ පමණ ඉහළ ය.

මේ දක්‌වා වාර්තා වී ඇති වැඩි ම උෂ්ණත්වයකින් යුක්‌ත වර්ෂ 15 අතරින් 14ක්‌ මේ සියවස ඇතුළත ඇති වී තිබීම දේශගුණ වෙනස්‌ වීමේ බරපතළ බව හඟවයි. මේ වර්ෂය අවසානයේ පැවැත්වෙන පැරිස්‌ දේශගුණ සමුළුවේ දී ලෝකයේ උෂ්ණත්වය ඉහළ යැම පාලනය කිරීම සඳහා හැකියාවක්‌ සහිත ගිවිසුමක්‌ ඇති කරගැනීමේ ඇති වැදගත්කම මෙයින් ද පෙන්වා දෙයි.

මුහුදු මට්‌ටම ඉහළ යන වේගය මෑත දී ඉහළ ගිහින්

ලෝකයේ සාගරවල ජල මට්‌ටම ඉහළ යැමේ වේගය පිළිබඳ අධ්‍යයනයකින් පෙනී ගොස්‌ ඇති පරිදි මෑත කාලයේ දී ලෝකයේ මුහුදු මට්‌ටම ඉහළ යන වේගය වර්ධනය වී ඇත. එහි දී අනාවරණය වී ඇති ආකාරයට 1900-1990 අතර කාලයේ දී ලෝකයේ මුහුදු මට්‌ටම ඉහළ ගොස්‌ ඇත්තේ වර්ෂයකට මිලි මීටර් 1.2ක්‌ පමණ වූ සාමාන්‍ය අගයකිනි. මේ ප්‍රමාණය විසිවැනි සියවස සඳහා වූ මෙතෙක්‌ පිළිගත් අගය වූ මිලි මීටර් 1.6ත් 1.9ත් අතර අගයට වඩා අඩු අගයක්‌ ගනියි. එනම් මෙතෙක්‌ පෙන්වා දී තිබූ අගයට වඩා අඩු වේගයකිනි.

චන්ද්‍රිකා මගින් ලබාගත් දත්තවලින් අනාවරණය වී ඇති ආකාරයට, 1990 වර්ෂයෙන් පසු ගත ව ඇති කාලයේ දී මුහුදු මට්‌ටම වාර්ෂිකව මිලිමීටර් 3ක පමණ වේගයකින් ඉහළ යමින් තිබේ. මේ අනුව මෑත දශක දෙකක පමණ කාලය ඇතුළත මුහුදු මට්‌ටම ඉහළ යන වේගයේ වර්ධනයක්‌ දැකිය හැකි ය. මේ අධ්‍යයනයෙන් අනාවරණය වන පරිදි එය 25%ක්‌ පමණ ප්‍රමාණයකින් ඉහළ යැමකි.

මේ අනුව අනාගතයේ ඇති විය හැකි මුහුදු මට්‌ටම ඉහළ යැම පිළිබඳ පුරෝකථන පිළිබඳව යළිත් සලකා බැලිය යුතු බව මේ පර්යේෂකයන් දක්‌වා ඇත. මුහුදු මට්‌ටම ඉහළ යැම දේශගුණ වෙනස්‌ වීම නිසා ඇති වන බරපතළ තත්ත්වයේ බලපෑම් අතර වේ. (Nature, DOI:10.1038/nature14093)

ජාන විකරණය කළ භෝග සම්බන්ධ යුරෝපා නීති වෙනස්‌ වේ

යුරෝපා සංගමයේ රටවල ජාන විකරණය කළ භෝග සම්බන්ධව මෙතෙක්‌ කලක්‌ තිස්‌සේ පැවැති සීමා වෙනස්‌ කිරීමට අදහස්‌ කරන බව පෙන්වා දී තිබේ. මේ අනුව, එවැනි භෝග වර්ග වගා කිරීම පිළිබඳව තීරණය කිරීමේ වැඩි අයිතියක්‌ සංගමයේ සාමාජික රටවල් වෙත ලබා දීමට සංගමය එකඟ වී ඇත. මේ සම්බන්ධ නීතිය යුරෝපා පාර්ලිමේන්තුව බහුතර ඡන්දයෙන් සම්මත කර ඇති බව වාර්තා වේ.

මේ දක්‌වා යුරෝපා රටවල වාණිජමය වශයෙන් වගා කිරීමට අවසර ලැබී තිබුණේ එක්‌ ජාන විකරණය කරන ලද භෝගයක්‌ - ඉරිඟු වර්ගයක්‌ - සඳහා පමණි. ඊට හේතුව වී තිබුණේ මේ භෝග වර්ග නිසා සෞඛ්‍යයට හා වනජීවීන්ට ඇති විය හැකි බලපෑම් පිළිබඳව යුරෝපා රටවල ඇති වූ අවධානයයි. කෙසේ වෙතත් මේ භෝග වගාව ප්‍රවර්ධනය කරන ඇතැම් යුරෝපීය රටවල් දක්‌වා තිබුණේ මේ භෝග හා සම්බන්ධ නීති වෙනස්‌ විය යුතු බව ය.

එවැනි තත්ත්වයක්‌ තුළ ඇති වී තිබෙන නව නීති අනුව තම රටවල ජාන විකරණය කළ භෝග වර්ග වගා කිරීම පිළිබඳව ජාතික මට්‌ටමින් තීරණ ගැනීමට වැඩි අවස්‌ථාවක්‌ ලැබී තිබේ. මේ අනුව තහනම් කිරීමට ඇති අවස්‌ථා මෙන්ම අවසර ලබා දීමට හැකි අවස්‌ථාද පුළුල් වන බව පෙනේ. කෙසේ වෙතත් මේ කර්මාන්තයේ යෙදෙන සමාගම් හා අදාළ රටවල ආණ්‌ඩු සමඟ සාකච්ඡා කිරීමට දී ඇති අවසරය පිළිබඳ බරපතළ විවේචන පවතී. අනෙක්‌ අතට සම්පූර්ණයෙන් ම වැළකී සිටීමට තිබූ අවසරය ලිහිල් කිරීම ද පාරිසරික අංශවල දැඩි විවේචනයට ලක්‌ ව ඇත.

http://www.vidusara.com/2015/01/21/news1.html

පරිසර පුවත් - Environment News (2015-01-14)

පරිසර පුවත් - 2015-01-14
ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

විදුසර 2015-01-14 (Vidusara)

http://www.vidusara.com/2015/01/14/news3.html
http://www.vidusara.com/2015/01/14/news4.html
http://www.vidusara.com/2015/01/14/news5.html

ෆොසිල ඉන්ධනවලින් වැඩි ප්‍රමාණය භාවිත නො කළ යුතුයි

දේශගුණ වෙනස්‌ වීම නිසා ඇති විය හැකි බරපතළ තත්ත්වයේ අහිතකර බලපෑම් වැළැක්‌වීමට නම්, උෂ්ණත්වය ඉහළ යැම සෙල්සියස්‌ අංශක දෙකක ප්‍රමාණයේ පවත්වාගත යුතු බව පිළිගැනේ. මේ සඳහා අවශ්‍ය කරුණු දක්‌වන පර්යේෂණයකට අනුව ගත වන සියවස ඇතුළත පවත්වා ගැනීම 50%ක අවස්‌ථාවක්‌ පවත්වාගැනීම අවශ්‍ය නම්, 2011-2050 අතර කාලයේ දී වායුගෝලයට නිකුත් වන සමුච්චික කාබන් විමෝචන ප්‍රමාණය ගිගාටොන් 1100 ප්‍රමාණයේ පවත්වාගත යුතු ය. ඒ සඳහා ලෝකයේ ෆොසිල ඉන්ධන සංචිත අතරින් වැඩි ප්‍රමාණයක්‌ ඒවා පිහිටා ඇති ප්‍රදේශවල භාවිත කිරීමෙන් වැළැකිය යුතු බව ඉහත ආකෘතික අධ්‍යයනයේ දක්‌වා තිබේ. මේ සඳහා අද වන විට ලෝකයේ ගල්අඟුරු සංචිත අතරින් 80%ට අධික ප්‍රමාණයක්‌ ද, ගෑස්‌ සංචිත අතරින් 50%ක්‌ පමණ ද, තෙල් සංචිත අතරින් 30%ක්‌ පමණ ප්‍රමාණයක්‌ ද භාවිත නො කළ යුතු වේ.

මේ අධ්‍යයනයෙන් පෙන්වා දී ඇති තවත් කරුණක්‌ වන්නේ මෙසේ ෆොසිල ඉන්ධන දහනය නො කළ යුතු ප්‍රදේශ හඳුනාගැනීමයි. කැනඩාව, රුසියාව, සවුදි අරාබිය හා ඇමෙරිකාව ඔවුන් ගේ භූමි ප්‍රදේශ තුළ පිහිටි ෆොසිල ඉන්ධන සංචිතවලින් වැඩි ප්‍රමාණය භාවිත කිරීමෙන් වැළකී සිටීම අවශ්‍ය ය. එසේ ම ආක්‌ටික්‌ ප්‍රදේශයේ කැණීම් කිරීම වැනි මිලෙන් අධික විය හැකි ෆොසිල ඉන්ධන සොයා සිදු කරන ගවේෂණ ද නො කළ යුතු වේ.

මින් පෙර සිදු කර ඇති පර්යේෂණවලින් පෙන්වා දී ඇත්තේ ලෝකයේ ඇති සියලු ෆොසිල ඉන්ධන සංචිත දහනය කළේ නම්, ලෝකයේ උෂ්ණත්වය සෙල්සියස්‌ අංශක දෙකේ සීමාවේ පවත්වාගැනීමට අවශ්‍ය කාබන් විමෝචන ප්‍රමාණය මෙන් තුන් ගුණයක්‌ පමණ ප්‍රමාණයක්‌ නිකුත් විය හැකි බවයි. (මූලාශ්‍රය: Nature, DOI: 10.1038/nature14016)
- http://www.vidusara.com/2015/01/14/news3.html

ෆුකුෂිමා සහල්වල විකිරණ ප්‍රමාණය අඩු වේ

2011 වර්ෂයේ දී ජපානයේ ෆුකුෂිමා ප්‍රදේශයේ ඇති වූ න්‍යෂ්ටික අනතුර හේතුවෙන් නිකුත් වූ විකිරණවල බලපෑමට ලක්‌ වූ ප්‍රදේශයේ කුඹුරුවල නිෂ්පාදනය කරන ලද සහල් තොග සම්බන්ධව සිදු කළ විකිරණ පරීක්‌ෂාවෙන් පසුව අවදානමක්‌ නොමැති සේ තහවුරු වූ බව පසුගිය සතියේ වාර්තා විය. රජය පනවා ඇති ආරක්‌ෂිත මට්‌ටම වන කිලෝග්‍රෑමයකට බෙකරල් 100ක ප්‍රමාණයට වඩා අධික විකිරණ මට්‌ටමක්‌ පසුගිය කන්නයේ අස්‌වැන්න වූ සහල් තොගයෙන් වාර්තා වී නොමැත. මෙවැන්නක්‌ සිදු ව ඇත්තේ පළමු වරට ය. මීට ඉහත 2012 හා 2013 වර්ෂවල උක්‌ත ප්‍රදේශයේ සුළු වශයෙන් වගා කරන ලද සහල් තොගවල තිබූ අධික විකිරණශීලීතාව නිසා ඒ තොග විනාශ කරනු ලැබ තිබේ.

මේ ආකාරයට විකිරණ පරීක්‌ෂාවෙන් සහල් ආරක්‌ෂිත මට්‌ටමට පැමිණ තිබීම මේ දක්‌වා අදාළ අනතුරේ බලපෑම් පාලනය කිරීම සඳහා ගත් ක්‍රියාමාර්ගවල සාර්ථකත්වය පෙන්වන්නක්‌ බව දක්‌වා ඇත. අදාළ න්‍යෂ්ටික බලාගාරයේ සිදු වූ අනතුරෙන් පසු ෆුකුෂිමා ප්‍රදේශයේ කෘෂි නිෂ්පාදන හා අවට ප්‍රදේශයේ සාගරයේ මත්ස්‍ය නිෂ්පාදන අපනයනය කිරීම සම්බන්ධව සීමා පනවා තිබිණි.

- http://www.vidusara.com/2015/01/14/news4.html

තෙල් අනතුරකට වන්දි ගෙවීමට ෂෙල් සමාගම එකඟ වේ

2008 හා 2009 වර්ෂවල නයිජීරියාවේ පිහිටි නයිජර් ඩෙල්ටා ප්‍රදේශයේ දී ඇති වූ තෙල් කාන්දුවීම් දෙකක්‌ සඳහා වන්දි මුදලක්‌ ගෙවීමට ලෝකයේ ප්‍රකට තෙල් සමාගමක්‌ වන ෂෙල් සමාගම එකඟතාව පළ කර ඇත. මේ එකඟතාව ඇති කරගෙන තිබෙන්නේ අදාළ ප්‍රදේශයේ වාසය කරන බෝඩෝ ප්‍රජාව සමඟ ය. මේ ආකාරයෙන් අදාළ ප්‍රජාවට අයත් පහළොස්‌ දහසකට අධික ධීවර ප්‍රජාවකට ගෙවීමට ඇති මුදල ඩොලර් මිලියන 84ක්‌ පමණ වේ. ඒ, එක්‌ එක්‌ ප්‍රජා සාමාජිකයා වෙත ගෙවනු ලබන මුදලක්‌ හා පොදුවේ ප්‍රජාව වෙත ගෙවනු ලබන වන්දි මුදලක්‌ ලෙසිනි. සමාගම සමඟ පළමුව ඇති කරගත් එකඟතාව අනුව ගෙවීමට නියමිත ව තිබුණේ මීට වඩා ඉතා අඩු මුදලකි. 

නයිජීරියාවේ පසුගිය කාලයේ ඇති වූ තෙල් කාන්දුවීම් අතරින් විශාලතම තෙල් කාන්දු සිදුවීම් වූ මේ තෙල් කාන්දු දෙක නිසා ඔගොනිලන්තය නම් මේ ප්‍රදේශයේ පිහිටා ඇති කඩොලාන බිම් ප්‍රදේශ හෙක්‌ටයාර දහස්‌ ගණනාවක්‌ විනාශ විය. එසේ ම ධීවරයන් ගේ ජීවනෝපාය සපයාගැනීමට මෙන්ම ජනතාව ගේ සෞඛ්‍යයට ද බලපෑම් ඇති විය. ඉහත කී තෙල් කාන්දුවීම වඩාත් බරපතළ තත්ත්වයේ එකක්‌ වූ අතර ඒවායේ වගකීම සමාගම භාරගෙන ඇති බව එහි නයිජීරියානු නියෝජිත සමාගමේ ප්‍රකාශකයන් පවසා ඇත.
- http://www.vidusara.com/2015/01/14/news5.html

කාබනික වගාවල අස්‌වැන්න අරභයා වැදගත් පර්යේෂණයක්‌

කාබනික වගාවල අස්‌වැන්න අරභයා වැදගත් පර්යේෂණයක්‌
ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

විදුසර 2015-01-14 (Vidusara)
http://www.vidusara.com/2015/01/14/feature1.html

කාබනික ගොවිතැන හා කාබනික ආහාර පිළිබඳ සාකච්ඡාව අද තරම් අවධානයකට ලක්‌ වූ කාලයක්‌ තවත් නොමැති තරම් ය. මේ ප්‍රවණතාව සමස්‌තයක්‌ ලෙස ලෝකය පුරා ම දැකිය හැකි වූවකි. ජීව විද්‍යාත්මක පොහොර හා පළිබෝධ පාලන ක්‍රම යොදාගනිමින් සිදු කරන ගොවිතැන ලෙස සරලව හැඳින්විය හැකි කාබනික ගොවිතැනේ දී රසායනික පොහොර හා රසායනික පළිබෝධ නාශක යොදා නො ගැනේ. කාබනික ගොවිතැනෙන් නිපදවෙන කාබනික ආහාර සඳහා වැඩි ඉල්ලුමක්‌ ඇත්තේ කාබනික ආහාරවල ඇති සෞඛ්‍යමය වැදගත්කම නිසා ය. එසේ ම කාබනික ගොවිතැනේ ඇති පරිසර හිතකාමී ස්‌වභාවය හේතුවෙන් තිරසර සංවර්ධනය හා සම්බන්ධව කාබනික ගොවිතැන ඉතා වැදගත් තැනක්‌ ගනියි.

කෙසේ වෙතත් කාබනික භෝග නිෂ්පාදනය පිළිබඳව පවත්නා ප්‍රධාන ගැටලු කිහිපයක්‌ ද ගැන ලෝකයේ වැඩි අවධානයක්‌ යොමු වී ඇත. නිදසුනක්‌ ලෙස ගත හොත්, කාබනික ආහාරවල පෝෂණ ගුණය ගැන හා ඒවායෙන් ලැබෙන අස්‌වැන්නේ ප්‍රමාණය පිළිබඳව පුළුල් ආකාරයේ විවාදයක්‌ කලක පටන් පවතී. කාබනික ආහාරවල පෝෂණය හා සෞඛ්‍යමය බලපෑම පිළිබඳව සිදු කළ පසුගිය වර්ෂයේ පළ වූ සමාලෝචනයකට අනුව කාබනික ආහාරවල පෝෂණ හා සෞඛ්‍යමය බලපෑමක්‌ පවත්නා බව පසුගිය වර්ෂය ඇතුළත පෙන්වා දී ඇත. ('විදුසර' 2014 ජුලි 30 දින කලාපය බලන්න).

කාබනික භෝගවල අස්‌වැන්න අඩු මට්‌ටමක තිබීම ද මෙවැනි තවත් ගැටලුවකි. ඒ නිසා කාබනික ආහාරවල මිල ගණන් ඉහළ මට්‌ටමක පවතින අතර, එය අද දිනයේ දැඩි අවධානයකට ලක්‌ ව ඇති ගැටලුවකි. මේ අතරින් කාබනික භෝගවල අස්‌වැන්න පිළිබඳව සිදු කළ අධ්‍යයනයක ප්‍රතිඵල මීට සති කිහිපයකට පෙර ප්‍රකාශයට පත් ව තිබිණි. ඉන් පෙන්වා දී ඇති කරුණු දෙකක්‌ වන්නේ කාබනික භෝගවල අස්‌වැන්න, සම්මත කෘෂිකර්මයේ අස්‌වැන්නට වඩා අඩු වීම මෙතෙක්‌ සිතුවාට වඩා අඩු බව ය. අනෙක්‌ කරුණ වන්නේ භෝග විවිධාංගකරණයට හේතු වන ඇතැම් කෘෂි පිළිවෙත් මගින් මේවායේ අස්‌වැන්න ඉහළ නංවිය හැකි බව ය. (මූලාශ්‍රය( Proceedings of Royal Society B, DOI: 10.1098/rspb.2014.1396)

කාබනික භෝගවල අස්‌වැන්න සිතුවාට වඩා ඉහළයි

මේ පර්යේෂණය වූ කලී කාබනික හා නූතන සම්මත කෘෂිකර්මය පිළිබඳව සංසන්දනාත්මක අධ්‍යයනයකි. මේ සඳහා අධ්‍යයන 115ක්‌ පමණ ප්‍රමාණයකින් ලබාගත් දත්ත - එනම්, කාබනික හා සම්මත කෘෂිකාර්මික අස්‌වනු පිළිබඳ දත්ත - 1071ක්‌ පමණ ප්‍රමාණයක්‌ යොදාගෙන තිබේ. මේ දත්ත ප්‍රමාණය මින් පෙර සිදු කර ඇති මෙවැනි සංසන්දනාත්මක අධ්‍යයනයක දී භාවිත කළ ප්‍රමාණය මෙන් තුන් ගුණයක්‌ තරම් ඉහළ වීම විශේෂත්වයකි. මේ ආකාරයෙන් යොදාගත් අධ්‍යයන රටවල් 38ක්‌ පුරා සිදු කරන ලද ඒවා වන අතර, ඒවා විවිධ භෝග විශේෂ 52ක්‌ පිළිබඳව වසර 35ක පමණ තරම් කාලයක්‌ තිස්‌සේ සිදු කරන ලද අධ්‍යයන වේ.

මෙහි දී අනාවරණය වී ඇති පළමු කරුණ වන්නේ සම්මත කෘෂිකර්මයට වඩා කාබනික වගාබිම්වල අස්‌වැන්න අඩු වන්නේ හුදෙක්‌ 19.2%ක්‌ තරම් වූ ප්‍රමාණයකින් බව ය. (වඩාත් නිවැරැදිව පවසන්නේ නම් මේ අගය 15.5%ත්, 22.9%ත් අතර අගයක්‌ ගනී). සම්මත කෘෂිකාර්මික ක්‍රම යටතේ වගා කරන ලද භෝග වර්ග සියල්ලේ ම අස්‌වැන්න කාබනික වගා යටතේ වගා කරන භෝගවලට වඩා ඉහළ මට්‌ටමක පැවැති බව මෙහි දී අනාවරණය වූ කරුණකි. එසේ ම මෙය වැදගත් වන්නේ කාබනික හා සම්මත වගා ක්‍රමවල අස්‌වනු අතර ඇති ඵලදා පරතරය (yield gap), මින් ඉහත සිදු කරන ලද අධ්‍යයනවලින් දක්‌වා තිබූ ප්‍රමාණය වූ 20-25% අතර වූ ප්‍රමාණයකට වඩා අඩු වන නිසා ය. මෙය නව අධ්‍යයනයෙන් පෙන්වා දී ඇති ප්‍රමාණය හා සංසන්දනය කරන විට සුළු අඩු වීමක්‌ සේ පෙනුණ ද, ප්‍රමාණාත්මකව මෙය විශාල අගයකි.

අස්‌වැන්න ඉහළ නංවන කෘෂි පිළිවෙත්

එපමණක්‌ නො ව මේ අධ්‍යයනයේ දී හඳුනාගෙන ඇති ආකාරයට භෝග වර්ගය හා කළමනාකරණ ක්‍රමවේදය අනුව ද කාබනික භෝගවල අස්‌වැන්න තීරණය වේ. එවැනි වැදගත් සාධක දෙකක්‌ සේ හඳුනාගෙන ඇත්තේ බහු භෝග වගාව (multi-cropping) හා ශෂ්‍ය මාරුව (crop rotation) යන උපක්‍රම ය. මෙහි දී අනාවරණය වී ඇති පරිදි කාබනික බහුභෝග වගාව මගින් කාබනික හා සම්මත වගාවල ඵලදා පරතරය 9%ක්‌ පමණ දක්‌වා අඩු කරගත හැකි ය. මේ වගා ක්‍රම දෙකේ ම ඒක බෝග වගා සිදු කළ විට සාමාන්‍ය ඵලදා පරතරය 17%ක්‌ පමණ ඉහළ වූ අතර වගා ක්‍රම දෙක ම බහු භෝග වගා වූ විට මේ ඵලදා පරතරය 21%ක්‌ පමණ තරම් ඉහළ වී ඇත. මෙය මෙතෙක්‌ පර්යේෂණාත්මකව පෙන්වා දී ඇති දෙයකි.

එසේ ම කාබනික වගාබිම්වල වැඩි වාර ගණනක්‌ ශෂ්‍ය මාරුව සිදු කිරීමේ දී කාබනික හා සම්මත වගාවක්‌ අතර ඵලදා පරතරය 8%ක්‌ පමණ දක්‌වා අඩු වේ. ඒ කාබනික බිම්වල ශෂ්‍ය මාරු කිරීම් වැඩි වශයෙන් සිදු කරන විට ය. අනෙක්‌ අතට මේ වගා ක්‍රම දෙකේම ශෂ්‍ය මාරු කිරීම් කළ විට හා ශෂ්‍ය මාරුව නො කළ තත්ත්ව යටතේ දැකිය හැකි ඵලදා පරතරය පිළිවෙළන් 20%ක්‌ හා 16%ක්‌ පමණ කරම් ඉහළ වී ඇත. මෙයින් පෙනෙන්නේ බහුභෝග වගාව හා ශෂ්‍ය මාරුව මගින් කාබනික වගාවල අස්‌වනු ඉහළ නැංවිය හැකි බවයි. මෙය මෙතෙක්‌ පර්යේෂණාත්මකව පෙන්වා දී නො තිබුණු කරුණකි. බහු භෝග වගාව හා ශෂ්‍ය මාරුව යනු වගා බිම්වල භෝග විවිධාංගකරණය සඳහා යොදාගන්නා පිළිගත් ක්‍රමවේද දෙකකි. එසේ ම මෙහි දී පෙනෙන පරිදි භෝග විවිධාංගකරණය යනු කාබනික මෙන්ම සම්මත කෘෂිකර්මයේ ද අස්‌වැන්න ඉහළ නැංවීමට උපකාර වන්නක්‌ බව පැහැදිලි ය.

අනෙක්‌ අතට ඇතැම් අධ්‍යයනවලින් පෙන්වා දී ඇති ආකාරයට රනිල හා රනිල නො වන ශාකවල අස්‌වනු අතර හෝ බහුවාර්ෂික හා වාර්ෂික භෝගවල අස්‌වනු අතර මෙවැනි වෙනස්‌කමක්‌ මේ පර්යේෂණයෙ දී අනාවරණය වී නොමැත. එසේ ම වාරි ජලසම්පාදනය හා කාබනික ගොවිබිම් බවට පත් ව ගත වූ කාලය වැනි සාධක හා අස්‌වැන්න අතර සම්බන්ධතාවක්‌ ද හෙළි වී නොමැත. මේ වගා ක්‍රමවල අස්‌වනු වෙනස පිළිබඳව දියුණු රටවල් හා දියුණු වන රටවල් විසින් සිදු කරන ලද අධ්‍යයන අතර ද එවැනි වෙනස්‌කමක්‌ අදාළ පර්යේෂකයන්ට හමු වී නොමැති වීම තවත් වැදගත් කරුණකි.

මේ අධ්‍යයනයේ වැදගත්කම

ඉහත කී පර්යේෂණයෙන් පෙන්වා දී ඇති ආකාරයට කාබනික නිෂ්පාදනවලින් ඉහළ අස්‌වැන්නක්‌ ලබාගැනීම මඟින් මේ පිළිබඳ පර්යේෂණ තවදුරටත් පැවැත්වීම සඳහා හැකියාවක්‌ ලැබෙනු ඇත. එසේ ම මෙහි දී හඳුනාගෙන ඇති බහු භෝග වගාව හා ශෂ්‍ය මාරුව යන කෘෂි පිළිවෙත් දිගු කාලයක පටන් ඉහළ අස්‌වැන්නක්‌ ලබා ගැනීම සඳහා බොහෝ රටවල ගොවි ජනතාව භාවිත කරන පිළිවෙත් ය.

කාබනික භෝගවල අස්‌වැන්න ඉහළ නංවාගැනීමට පියවර ගැනීම ලෝකයේ අනාගතය උදෙසා ඉතා වැදගත් කරුණකි. දිනෙන් දින ඉහළ යන ලෝක ජනගහනය සඳහා අවශ්‍ය ආහාර සැපයුම ලබා දීම සඳහා වර්තමාන ආහාර නිෂ්පාදනය ඉහළ නැංවිය යුතු ව තිබේ. මෙය අභියෝගයක්‌ වන්නේ භූමිය හා ජලය වැනි සම්පත් සීමාසහිත වූ තත්ත්වයක්‌ තුළ ආහාර නිෂ්පාදනය ඉහළ නැංවීම සිදු කළ යුතු ව ඇති බැවිනි. කෘෂිකර්මය නිසා සිදු වන පාරිසරික හානිය අවම කරමින් ආහාර නිෂ්පාදනය කළ හැක්‌කේ කාබනික භෝග වගාව මගින් වුව ද, කාබනික භෝග වගාවේ දැකිය හැකි අඩු අස්‌වැන්න හේතුවෙන් ලෝකයට අවශ්‍ය ආහාර නිෂ්පාදනය සැපයිය හැකි ද යන්න ගැටලුවක්‌ ව තිබිණි. ඉහත දැක්‌වූ ආකාරයට කාබනික ගොවිතැනේ අස්‌වැන්න ඉහළ තත්ත්වයකට නැංවිය හැකි ක්‍රමවේද පවතී නම්, ඒ සඳහා වැඩි ගොවීන් පිරිසක්‌ යොමු වීමට ද මෙය හේතුවක්‌ වනු ඇත. එය වැදගත් වන්නේ ලෝක ජනතාව ගේ ආහාර සුරක්‌ෂිතතාව සපයා දීම පිණිස ය.

කාබනික ගොවිතැන සාමාන්‍යයෙන් සැලකෙන්නේ වාණිජමය වශයෙන් පාඩුදායක ලෙස ය. ඊට හේතු වී ඇත්තේ ද වැඩි ශ්‍රමයක්‌ වැය කිරීම අවශ්‍ය වීම හා අඩු අස්‌වැන්නක්‌ ලැබීමයි. මේ නිසා කාබනික නිෂ්පාදනවල මිල බොහෝ විට ඉහළ මට්‌ටමක පවත්නා ආකාරයක්‌ දැකගත හැකි විය. සාමාන්‍යයෙන් කාබනික භෝගවල මිල ගණන් සම්මත (රසායනික) කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනවල මිල ගණන්වලට වඩා දෙගුණයක්‌ හෝ ඊට වැඩි ප්‍රමාණයකින් අධික වේ. මෙය කාබනික ආහාර පරිභෝජනයෙන් මිනිසුන් ඈත් කිරීම සඳහා හේතු වී ඇති බව අප මින් පෙර ද පෙන්වා දී ඇත්තෙමු. කාබනික භෝගවල අස්‌වැන්න ඉහළ නැංවීමෙන් ඒවායේ මිල අඩු කිරීම සඳහා යම් අවස්‌ථාවක්‌ අවස්‌ථාව පවතී.

http://www.vidusara.com/2015/01/14/feature1.html

පරිසර පුවත් - Environment News (2015-01-07)

පරිසර පුවත් - 2015-01-07
ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

විදුසර 2015-01-07
(Not available online)

මාර්ගයේ ශබ්දය සැලකිය යුතු බලපෑමක් කරයි

මහා මාර්ගවලින් ජනනය වන නීතියෙන් අනුමත ප්‍රමාණයට වඩා අධික වූ ශබ්දය මිනිසුන්ගේ සෞඛ්‍යයට සැලකිය යුතු බලපෑමක් සිදුකරන බව යුරෝපය පාදක කරගත් ඇගැයීම් වාර්තායකින් පෙන්වාදී තිබේ. යුරෝපා පාරිසරික නියෝජතායතනය නිකුත් කළ මේ ඇගැයීම අනුව ශබ්ද දූෂණය යුරෝපයේ බරපතළ ආකාරයේ පරිසර දූෂණයක් වේ.

"යුරෝපයේ ශබ්දය 2014" නම් මේ වාර්තාවේ දක්වා ඇති ආකාරයට, මාර්ගවල අධික ශබ්දය නිසා යුරෝපීයයන් අතරින් හතරෙන් එකක් පමණ පිරිසකට ස්වකීය නින්ද අහිමි වීමේ පටන් හෘදයාබාධ දක්වා වූ විවිධ සෞඛ්‍ය ගැටලූ රාශියකට ලක් වීමේ අවදානමක් පවතී. මේ ප්‍රමාණය සංඛ්‍යාත්මකව ගතහොත් මිලියන 125කටද අධිකය. මේ අධ්‍යයනයට අනුව මිලියන 20ක් පමණ පිරිසක් තමන් කරදරකාරී හෝ හිරිහැර තත්ත්වයකට ලක්වන බවක වාර්තා කර ඇති අතර, තවත් මිලියන 8ක් පමණ තරම් පිරිසක් නින්ද නොයෑම පිළිබඳව සඳහන් කර ඇත. එසේම 250,000කට අධික ජනගහනයක් ඇති නගරවල ශබ්ද දූෂණයට ලක්වන පිරිස් අධිකය.

යුරෝපයේ සිදුවන රෝහල් ගතවීම් අතරින් 43,000කටද, ආතති තත්ත්ව (hypertension) අතරින් 900,000කටද, අඩු වයසින් සිදුවන මරණ අතරින් 10,000ක් පමණ තරම් ප්‍රමාණයකටද පරිසරයේ ඇති අධික ශබ්දය හේතුවක් විය හැකි බව ගණන් බලා ඇත. එසේම මේ සඳහා ගත හැකි පියවර වාර්තා කරන උක්ත වාර්තාව නගරවල නිශ්ශබ්ද ප්‍රදේශ පිහිටුවීම හා වාහනවල ටයර සඳහා අඩු ශබ්දයක් නිකුත් කරන ටයර යෙදීම වැනි පියවර ගත යුතු බව දක්වා ඇත. (මූලාශ්‍රය: Noise in Europe 2014, www.eea.europa.eu/publications/noise-in-europe-2014)

පක්ෂීන්ට දැනුණු ටෝනාඩෝව

මේ වර්ෂයේ මුලදී ඇමරිකාවේ ඇපලේචියානු ප්‍රදේශයේ ඇති වුණු ටෝනාඩෝවක් ඇති වීමට දිනකට පෙර ඒ ප්‍රදේශයෙන් පක්ෂීන් ඉවත්ව ගොස් ඇති බව පසුගියදා පළ වූ අධ්‍යයනයක සඳහන් වේ. Vermivora chrysoptera නම් ඛෙහෙවින් කුඩා හම්බු කුරුල්ලන් විශේෂයකට (golden-winged warblers) අයත් පක්ෂීන් පස්දෙනෙකු යොදාගනිමින් මේ අධ්‍යයනය සිදුකර ඇත.

පසුගිය අප්‍රේල් මාසයේ ටෝනාඩෝව ඇති එක් දිනක් හෝ දින දෙකකට පමණ පෙර මේ පක්ෂීන් ඔවුන් කූඩු තැනීම සිදුකරන ඇපලේචියානු ප්‍රදේශයෙන් කිලෝමීටර් 700ක් පමණ ඈත ප්‍රදේශයක් වෙත ගමන් කර ඇති අතර ටෝනාඩෝවෙන් දින ගිහිපයකට පසු ආපසු අභිජනන බිම් වෙත පැමිණ තිබේ. ඒ අනුව ඔවුන් කිලෝමීටර් 1500ක් පමණ දුරක් ගමන් කර ටෝනාඩෝ අනතුරින් මිදීමට සමත්ව ඇත. මේ පක්ෂීන් ඔවුන්ගේ වාර්ෂික පර්යටනය සම්පූර්ණ කර කිලෝමීටර් පන්දහසක් පමණ දුරක් ගමන් කර කොලොම්බියාවේ සිට ස්වකීය අභිජනන භූමිය වෙත ආපසු පැමිණ ඒ වන විට ගත වී ඇත්තේ දින කිහිපයක් පමණක් වීම මෙහි ඇති විශේෂත්වයයි. ටෝනාඩෝ අනතුර පිළිබඳව පක්ෂීන්ට දැනගැනීමට හැකියාව ලැඛෙන්නට ඇත්තේ ඔවුන් සතු අඩු සංඛ්‍යාතයක් ඇති ශබ්ද ඇසීමට ඇති හැකියාව විය හැකි බව පර්යේෂකයන්ගේ අනුමානයයි.

පක්ෂීන්ගේ ගමන් රටාව අධ්‍යයනය කරන්නට යොදා ගන්නා ආලෝක ප්‍රමාණය මනින කුඩා උපකරණ සවිකරන ලද පක්ෂීන් මේ අධ්‍යයනය සඳහා විද්‍යාඥයන්ට උපකාරී වී ඇත. ස්වාභාවික ආපදා සතුන්ට පූර්වයෙන් දැන ගත හැකි වීම පිළිබඳ විද්‍යාත්මක වාර්තා ගණනාවක් පසුගිය දශකයක පමණ කාලය තුළ වාර්තා වී ඇත. මේ කරුණු පිළිබඳව තවදුරටත් අධ්‍යයනය කිරීම ආපදා සම්බන්ධව යෝග්‍ය බව පැහැදිලිය. (මූලාශ්‍රය: Current Biology, DOI: 10.1016/j.cub.2014.10.079)