Tuesday, August 16, 2022

අධ්‍යාපනයේ වටිනාකම - සතුටක් දැනුණු බස් කතාවක් (බස් කතා 14)

අධ්‍යාපනයේ වටිනාකම - සතුටක් දැනුණු බස් කතාවක් (බස් කතා 14)
--------------------------------------------------------------

අද උදේ බස් එකේ මට අහන් ඉන්න උනේ අමුතු කතාවක්... අනුන්ගේ කතා අහන එක නරක පුරුද්දක් උනාට ඒක බස්වලදී කරන්න වෙනවනේ (අනෙක ඒ ඕපාදූප සෙවීම මගේ එක විනෝදාංශයක් වගේනේ). අද 138 බස් එකේ මගෙ පිටුපස අසුනේ හිඳ සිටි පුද්ගලයා, අනෙක් පස අසුනක හිද සිටි කෙනෙක් හා කතාවක් පටන් ගත්තා. වයස අවුරුදු 25ට කිට්ටු තරුණයන් වූ ඔවුන් කිරුලපන හරියේ පටන් මම බැසගිය තැන දක්වා තරමක දුරක් කතා කරමින් ගියා. මේ ඉන් මට ඇසුණු වැදගත් දේ සමහරක් මේ.

මුලින්ම දකුණු පැත්තෙ උන් කෙනාට වම් පැත්තේ උන් කෙනාගෙ නම අමතක වෙලා තිබිලා මතක් කරගත්තා. ඔවුන් දෙදෙනාම කොළඹ ඉහළ බටහිර පන්නයේ පාසලක (බෞද්ධ නොවන ආගමික පසුබිමක් ඇති) සිසුන්. ඔවුන් පාසල් සමයේ මිතුරන් වූවත්, ඔවුන් අතර වූ කතාවෙන් මට හිතුනේ එකම පංතියකට වඩා එකම ශ්‍රේණියක සිටයවුන් බවයි. උසට සරිලන මහතක් ඇති දේහධාරීන් වූ ඔවුන් ක්‍රීඩා කණ්ඩායම්වල සිටි අය බවත් හිතුනා. මොකද, මූලික වශයෙන් රගර් ක්‍රීඩාව ගැන කතා කළ ඔවුන් මේ සැරේ චැම්පියන් වූ 'පතන' ගැන කීමෙන්.

ඒ දෙදෙනා ඔවුන්ගේ යාලුවෝ ගැන කතා කළා. ඔවුන් දැන් කරන කියන දේ, පරණ කතා ටිකක් ඇදුනා. මට වහාම පසුපසින් උන් කෙනා තමන් ගැන කී දේ වැදගත්. ඔහුගේ කතාවෙන් කියැවුනේ ඔහු ආ ගමන ගැනයි. ඔහු පාසලෙන් ඉවත් වූ පසු කලක් එක්තරා මුල් පෙළේ පෞද්ගලික බැංකුවක රැකියාවක් කරලා තියෙනවා. ඒ කාලෙ නං ඉස්කෝලෙ යාලුවො කට්ටිය නිතර හමු උන බව හා සෙට් වුන බව කීවා. "දන්නවනේ අපේ උන් කන බොන හැටි... සමහර දවස්වල බිල එක පැන්නා" කීව ඔහු, ඒ බිල් එකිනෙකා ෂෙයා කරගෙන ගෙව්ව බවත් කීවා. ඒව දැන් නැතත් "හොඳ එක්ස්පීරියන්ස් එකක්" කියලා කිව්වේ අනෙකායි.

මෙතන දී වැදගත්ම කාරණය ආවෙ ඉන් පස්සේ. අනෙක් මිත්‍රයාට සාපේක්ෂව ඉතා ප්‍රසන්න පෙනුමක් තිබූ ඔහු තමන් කළ බැංකුවේ රස්සාවෙන් ඉවත් වී තිබෙන්නේ කැම්පස් යන්නයි. දැන් ඔහු ඉගෙන ගන්නෙ කොළඹින් පිටත පිහිටා ඇති අනූව දශකයේ පමණ ආරම්භ කළ රාජ්‍ය විශ්වවිද්‍යාලයක කළමනාකරණ පීඨයකයි. ඔහු සිය විශ්වවිද්‍යාල ජීවිතය සහ ඒ ලැබෙන අධ්‍යාපනයේ 'කොලිටිය' ගැන කෙටියෙන් වුණත් වැදගත් දේ කීවා. ඔහු ඒ අධ්‍යාපනයෙන් පසු වෘත්තිය ජීවිතයක් ආරම්භ කරන්න බලාපොරොත්තු සහගතව ඉන්නා බව පැහැදිලියි.

කොළඹ පිහිටි, ඉංග්‍රීසි භාවිතය අධික, ඒ වගේ පාසලක ළමයෙක් ලංකාවේ විශ්වවිද්‍යාලයක නිදහස් අධ්‍යාපනය අගය කිරීම ඉතා වැදගත් කියලා මට හිතෙනවා. මොකද මම ඒ පාසලේ නම සඳහන් නොකළත්, ඒ පාසලේ ළමයෙක් කොළඹ සරසවියේ අනූව දශකයේ මගේ සයන්ස් බැච් එකේ නම් මට හමු වී නෑ. ඒ වගේම ක්‍රීඩාවල යෙදුණු ඒ පාසලේ ළමයෙක්ට උසස්පෙළ යන්තමින් හෝ කළ පමණින් පුද්ගලික අංශයේ හොඳ රැකියාවක් සොයාගැනීම ඉතා පහසුයි. අපේ කාලේ උනත්, පූර්ණ වශයෙන් රජයට අයත් අපේ පාසලෙත් ඉගෙන ගත් ක්‍රීඩා කළ හෝ නැති සිසුන් සමහරක් උසස් පෙළින් පස්සේ විශ්වවිද්‍යාලයට යනවට වඩා බොහෝ වෙලාවට උනන්දු වුණේ රැකියාවකට යන්නයි. ඔවුන් විශ්ව විද්‍යාලයට ගියා නම් වඩාත් යන්න කැමති උනේ ඉහළම පාඨමාලාවලටයි. ඒකට කීප වරක් උනත් ඒලෙවල් විභාගය කළා.

මේ අදහස් සටහන් කළේ ඒ තරුණයාගේ සිතිවිලි අගය කිරීම සඳහායි. අද ප්‍රවණතාව අනුව ඕලෙවල්වලින් පස්සේ ඒලෙවල් නොකරම (පාසල් ජීවිතයේ හොඳම කාලය අහිමි කරගෙන) පෞද්ගලික විශ්වවිද්‍යාලවලට පිවිස අඩු වයසින් උපාධියක් ගන්න පිරිස් අතර, මේ වගේ අය අගය කරන්න ඕනනේ. ඉතින් මම නැගිටලා ඉස්සරහින් බහින්නේ නැතිව පසුපස දොරෙන් බැස්සේ ඔවුන්ගේ මුහුණු බලාගන්නයි (උඩින් සඳහන් කළ ඔවුන්ගේ වයස හා පෙනුම මම දැක්කේ එවිටයි).

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම
2022.08.15

Wednesday, August 10, 2022

පළමු අවසන් සිනහව

සෙංකඩගලින් පිටත් වූ
සවස දුම්රියේ අසුනක
මා ළඟින් හිඳ ආ
ඔබෙ වත සිහිවේ මට යළිත්

දුම්රියට නැගි මොහොතේ
මවෙත රැඳි ඔය බැල්මෙන්
සසල නොවුන ද මසිත
හැඟුම් විරහිත වීමි මම
අතීත මතක සිහි වී...

නෙත් ගැටුනද යළි යළිත්
නිහඬව පැමිණීමු අපි
රඹුක්කන දී බැස ගියා ඔබ...
වරක් මා දෙස බලා

වෙන්ව යන අතර
හැරී බැලුවා මදෙස
හිනැහුනෙමු අපි...
මුල් වරට, සහ...
අවසන් වරට.


ධනේෂ් විසුම්පෙරුම
1992.09.12

සටහන - උසස් පෙළ (දෙවන වර) අවසන්ව සිටිය දී වසර තිහකට පෙර ලියූ මේ කවිය හමු වූයේ එක්තරා මතක සටහන් පොතකිනි. අද ඒ වත ද මතකයේ නැත. එහෙත් ඒ සිදුවීම මතකය. සංස්කරණයක් කළ ද මූලික අදහස එසේමය.

Tuesday, August 9, 2022

දශක හතකට පෙර සතියක පුවත් සිරස්තල සමුහහක්

පහත දැක්වෙන්නේ අදින් වසර හැත්තෑවකට පෙර සතියක පමණ කාලයක් ඇතුළත මෙරට දිනපතා පුවත්පතක පළ වූ පුවත් සිරස්තල අතරින් තෝරාගත් සිරස්තල කීපයකි. මේ 1951 වර්ෂයේ ඔක්තෝබර් මාසයේ දින කීපයක් බව ඇතැම් විට සිතාගැනීම අපහසුය. එදත් අදත් අතර වෙනස ‌කවරේද?

 

"චිත්‍රපට බලා නොමග යති"

ආදර්ශමත් ලෙස හැසිරිය යුතු අපේ තරුණයන් බොහො දෙනෙකු අසභ්‍ය චිත්‍රපය හා පොත්පත් බැලීමෙන් නොමග යන බව අසන්නට ලැබීම කණගාටුදායකය (පියතුමෙක්). මෙය සමාජ උත්සවයක දී පවසන ලද්දකි. 
- ලංකාදීප 1951.10.08


"ආණ්ඩුවේ මුදලින් සමහර පවුල් තරවේ"

"ආණ්ඩුවේ මුදලින් සමහර පවුල් තරකරනවාය යන චෝදනාව තමාද පිළිගන්නේ යැයි .... රාජ්‍ය ඇමති ඒ.ඊ. ගුණසිංහ කීය." 
- ලංකාදීප 1951.10.01


"ආසියාවේ කිසිම රටක් නොලැබූ තරම් දියුණුවක් පසුගිය කාලයේ ලංකාව ලබා තිබේ - අගමැති" 

අගමැති ඩී. එස්. සේනානායක විසින්, මහනුවර දී පැවැති එක්සත් ජාතික පක්ෂ සමුළුවක දී කී කතාවක පළ වී ඇති සිරස්තලයයි.
- ලංකාදීප 1951.10.01


"ආදායම් බදු ගෙවීමට කීප දෙනෙකුට කල් දෙයි"

මෙම පුවතේ සඳහන් වන්නේ නොගෙවු ආදායම් බදු ගෙවීම සඳහා නව දෙනෙකුට අධිකරණය විසින්  සති කීපයක කාලයක් ලබා දී ඇති අවස්ථාවකි. ඒ අය ගවෙිය යුතු බදු මුදල් රු. 74 සිට 3153.28 දක්වා පරාසයක විය. 
ඔවුන්ගේ නම් හා ගම් සඳහන්ව තිබීම විශේෂයකි. වැඩි දෙනා කොළඹට තදාසන්න ප්‍රදේශවල වැසියන්ය.
- ලංකාදීප 1951.10.02


"කැලෑ රැකගැනීමේ තැතක්"

"මෙරට කැලෑ ආරක්ෂා කිරීමට කැලෑ දෙපාර්තමේන්තුව බලවත් පරිශ්‍රමයක් දාරාගෙන යයි" යනුවෙන් ආරම්භ කරන පොදු සාමාන්‍ය පුවතකි.
- ලංකාදීප 1951.10.03


"පළාත් පාලන මණ්ඩලවල මුදල් වංචා පාලනයට යයි"

පළාත් පාලක ආයතනවල මුදල් වංචා ඇති බැවින් ඒවා වැළැක්වීම සඳහා "ආරක්ෂක උපක්‍රම ඇතුළත් පනතක් කැබිනට් මණ්ඩලය සලකා බලයි".
- ලංකාදීප 1951.10.04


"අගමැති පියා හා ඇමති පුතා 8 වෙනිදා පිටත්වෙති"

අගමැති ඩී. ඇස්. සේනානායක හා ඇමති ඩඩ්ලි සේනානායක ඔස්ට්‍රේලියාවට හා නවසීලන්තයට සුහද චාරිකාවක යෙදීමට ඒ මාසයේ 8 වන දින පිටත්ව යන බව සඳහන්ය. මේ දෙදෙනා ඥාතිත්වය හා සම්බන්ධව කාටූන්, සෙසු දේශපාලකයන් කී කතා ආදිය ද පුවත්පත්වල පළ විය.
- ලංකාදීප 1951.10.04


"හොර අරක්කු මිල වැඩි වෙයි"

එක් අයෙකුට ගෙන යා හැකි ප්‍රමාණය අරක්කු බෝතලයක සීමාවීමත් සමඟ හොර අරක්කු මිල වැඩි වී තිබේ. මේ පුවතේ සඳහන් පරිදි, ඇතැම් මත්පැන්හල් වසා දමා ඇති නිසා ඇතැම් පිරිස් බයිසිකල්වල නැගී දිනකට කීප වරක් දුර බැහැර පිහිටි මත්පැත්හල් වෙත ගමන් කර ඇත. පුවත පොල්ගහවෙලිනි.
- ලංකාදීප 1951.10.04