Climate Diary - දේශගුණ දිනපොත 07
ධනේෂ් විසුම්පෙරුම
1. වැස්ස හා ජීවනෝපාය - https://dhaneshw.blogspot.com/2022/10/26-climate-diary-02.html
2. ජීවනෝපාය හා කාලගුණය - https://dhaneshw.blogspot.com/2022/11/17-climate-diary-03.html.html
මෙය පවුල් ඉතිහාස අධ්යයන අතර මට හමුවූ අපූරු සටහනකි.
මෙය කොළඹ ජාතික ලේඛනාගාරයේ ඇති විවාහ හා උපත් ලියාපදිංචි කරන ලද පුස්කොළ ලේඛනයක තිබී හමු වු එක් සටහනකි. 19වන සියවසේ මුල් දශක පහක පමණ කාලයක ට අයත් බස්නාහිර හා දකුණු පළාත්වල විවාහ හා උපත් සැලකිය යුතු තරම් මේ පුස්කොළ ලේඛන වල ඇතුළත්ය. මේවා ඒ ඒ ප්රදේශවල තිබූ පල්ලිවල පවත්වාගෙන ගිය උපත් හා විවාහ රෙජිස්ටර්ය.
මේ උපුටා දක්වන සටහන පෙරනම් ලියාපදිංචියක් අවලංගු කිරීමකි.
ඒ අනුව මෙහි වම් පස සටහනේ එන නම් සඳහන් පුරුෂයා (ළුවිස්) හා ස්ත්රිය (කත්රීනා) අතර* පෙර නම් දීම 1837 ජනවාරි මාසයේ 7 වෙනි දින සිදු වී ඇත. සාමාන්ය ලියාපදිංචියක නම් ඊට දකුණු පසින් ඇති සටහනේ දැක්වෙන කසාද බඳින්ඩ යෙදුනේ යනුුුුවෙන් කසාදය සිදු වූ දවස හා කවුරුන් විසින් කරන ලද්දේ ද යන්න පිළිබඳව වුවත් මේ සටහනේ ඇත්තේ වෙනස් සටහනකි.
"මේ පෙරනමට අයිති ස්ත්රී පුර්ෂයෝ සන්වාසනූනු නිසත් පුර්ෂයා සැඟවී ගිය නිසත් අවලඟුකරන්ඩ යෙදුනාය.වර්ෂ 1839 පෙබ්රවාරි මස 27 දිනදීය"
මෙහි සඳහන් නම J M S Glenie බව පෙනේ. 1837 වර්ෂයේ Almanac ප්රකාශනය (පි. 145) අනුව ඔහු එංගලන්ත සභාවේ කොළඹ ප්රධානී තනතුර වන Archdeacon තනතුර දරා ඇත. මේ විවාහය අවලංගු කිරීම සිදු කර ඇත්තේ ඔහුගේ අත්සනෙනි.
මෙහි ඇති විශේෂත්වය වන්නේ මෙහි දී කසාදයට පෙර සැඟව ගොස් ඇත්තේ පුරුෂයා වීමයි. අපට වැඩි වශයෙන් අසන්නට ලැබෙන්නේ ස්ත්රිය සැඟව යාම හෙවත් කට වහරේ එන ආකාරයට නම් 'පැන යෑම' පිළිබඳවය. එහෙත් මේ සටහනේ දැක්වෙන්නේ පුරුෂයා පැන යෑමකි. මෙතෙක් මා කියැවූ, මේ කාලයට අයත් පහළොස් දහසකට අධික විවාහ ලියාපදිංචි කිරීම්වලින් මෙවැනි සිදුවීමක් නිසා සිදු වූ පෙරනම් දීමක් අවලංගු කිරීමක් හමු වූයේ මුල් වතාවටය.
පෙර නම යනු විවාහය සඳහා දෙදෙනෙකුගේ නම් ප්රසිද්ධ කිරීමයි. විවාහ ගිවිස ගැනීම හෙවත් නම් දීම යනුවෙන් අද හැඳින්වෙන ක්රියාවට සමාන කටයුත්තකි. මෙය banns of marriage යනුුුුවෙන් ඉංග්රීසි බසින් හැඳින්වේ.
බටහිර සිරිත් ප්රකාරව විවාහයට පෙර විවාහ ලේකම් කෙනෙකු වෙත නීතිමය ලෙස ලියාපදිංචි කිරීම හෙවත් නම් ප්රසිද්ධ කිරීම බව පෙනේ. කලින් නම් දීම යන අරුතෙන් "පෙර නම්" දීම යන වචනය සිංහල වචනයක් සේ පෙනුනත් එය එසේ නොවන බව පෙනේ. මෙය පෘතුගීසි භාෂාවේ එන pregao නම් වචනයෙන් "පෙර ගම්" ලෙස සිංහලට බිඳී ඇති බව පැහැදිලිය. මුලින් තිබූ පෙරගම් යන්න තවදුරටත් විකාශනය වීමෙන් පෙර නම් යන්න ඇති වූ බවක් පෙනේ. (කෙසේ වෙතත් ක්ලෆ් (1887, Sinhala English Dictionary. B Clough) සඳහන් කරන්නේ පෙර නම වෙනුවට පෙරගම හා පෙරකම යනුවෙන් සඳහන් කරන්නේ වැරඳීමකින් බවයි. එහෙත් ඒය සාවද්ය පැහැදිලි කිරීමක් බව පෙනෙන්නේ විවාහ ලේකම් කිරීම ආරම්භ කරන ලද්දේ පෘතුගීසි සමයේ වීමත්, පෙර කී පෘතුගීසි වචනය පහසුවෙන් පෙරගම් යනුවෙන් සිංහලට පැමිණීමට ඇති හැකියාවක් ඇති නිසාය).
"අද පෙරගං - හෙට කිරිබත්" යනුවෙන් රබන් පදයක් ඇති අතර, ඉන් කියැවෙන්නේ අද සිදුවන පෙරගම් දීම හා පසුව කසාද බැඳීම වෙනුවෙන් පැවැත්වෙන මංගල උත්සවය පිළිබඳව බව පෙනේ.
පෙරගම ප්රකාශය හෙවත් පෙරනම් පත්රය යනු ඒ ලේඛනයයි.
*අදාළ පුද්ගලයින්ගේ නම් ඔවුන්ගේ පියවරුන්ගේ නම්, ගම් කුලය යන විස්තර මේ පුස්කොළ රෙජිස්ටරයේ ඇතුළත් වුවත් මෙහි ඒවා ආවරණය කර ඇත.
"සුලේමාන් ටෙරසයේ පිහිටි සමාජ විද්යාඥයින්ගේ අගනා පුස්තකාලය රාක්ක සමග විකුණා දමනු ලැබුණේය. එදා සුලේමාන් ටෙරසය බස්රාවකට හෝ අලිප්පෝවකට හෝ සමාන විය. "අපේ රටේ දැනුමේ ඉරණමේ හැටි මෙහෙමයි" කවුදෝ කීවේ සුසුම් ලමිනි. මා ඇතුළු ඒ පොත් තුට්ටුවට දෙකට මිලට ගත් සියල්ලන්ට මිනිස් ශිෂ්ටාචාරය විසින් වරෙන්තු නිකුත් කරනු ඇත." (පිටුව 111)
"වටිනා පුද්ගලික පුස්තකාල ද මේ ඉරණමට ලක්වන බව පරණ පොත් කඩවලට හා පදික පොත් වෙළෙඳුන්ට අත්සන් සහිතව ලැබෙන පොත්වලින් පැහැදිලි වේ. හිරිහැටියේ අනුර බණ්ඩාරනායකගේ නම සහිත ඉංග්රීසි පොත් රැසක් පදික වේදිකාවට පැමිණියේය. මිල දී ගත් නගරය ද ලන්ඩන්, පැරිස්, නිව්යෝක් වශයෙන් ඒවායෙහි ලියා තිබිණි. ඒ පොත් අනුව ඔහු මෙරට විසූ දුර්ලභ ගණයේ නිහඬ ප්රාඥයෙකි" (පිටුව 111)
"මෙරට විශිෂ්ට දේශපාලන නායකයෙකු වීමට උපනිශ්රය ඇතිව උපන් අනුර බණ්ඩාරනායකගේ අකල් අභාවයෙන් අනතුරුව ඔහුගේ පෞද්ගලික පුස්තකාලයේ තිබුණු විවිධ විෂය පථයන්ට අයත් අගනා පොත්පත් මහ මග පදික වේදිකාවට කුණු කොල්ලයට විකිණී යෑම කොතරම් ඛේද ජනකද?" (අදාළ සටහන මෙතැනින් කියවන්න)
ආපසු රඹුටන්, මැංගුස්, ගඩුගුඩා හා දූරියන් පාරට ඇවිත්. ඒක අමුත්තක් නෙමෙයි - මොකද මේ තමයි සාමාන්යයෙන් ඔය පලතුරු වෙළෙඳපොලට එන කාලය. ඒ කියන්නේ ජුලි-අගෝස්තු මාස.
ඒත් මේ අවුරුද්දේ මාර්තු මාසෙ දී වගෙත් මේවා වෙළෙඳපොලේ තිබ්බා. ඒකට හේතුව මේ අවරුද්ද මුල් කාලෙදි මේ පලතුරු හැදෙන තෙත් කලාපයට සැලකිය යුතු වැස්සක් වැටීම වෙන්න ඕන. සමහර අවුරුදුවල නොවැම්බර් දෙසැම්බර් මාසවල දීත් මේ පලතුරු සුලබ උනා.
මේක වර්ෂාපතනයේ වෙනස් වීම එක්ක ඇති වන වෙනසක් වගේ පේන්නේ. අපේ වර්ෂාපතන රටාව වෙනස් වෙලා - සාමාන්යයෙන් වහින්නේ නැති කාලවල දී පවා සැලකිය යුතු වැස්සක් වැටෙන අවස්ථා දැන් දැන් තිබෙනවා. පලතුරු වාර ගණන දෙකක් තුනක් වීම සාධනීය වෙනසක් විදියට ගන්නත් පුළුවන්. හැබැයි මේක හැමදේටම සාධනීය නෑ - ගොයම් කපන්න ආසන්නයේ වැටෙන වැස්සෙන් ගොයමට හානි වෙනවා. අනෙක මේක හැම අවුරුද්දකම වෙන්නේ නෑ.
තවත් වැදගත් දෙයක් - මේ පලතුරු හතරම විදේශීය සම්භවයක් ඇති පලතුරු. ගඩුගුඩා හැර අනෙත් තුන වර්තමාන මලයාසියාව ප්රදේශයේ සම්භවය වූ පලතුරු වන අතර, ගඩුගුඩාවල සම්භවය පොදුවේ අග්නිදිග ආසියාවේ බව පැවසෙනවා. මේවා 18-19 සියවස්වල දී අපේ රටට හඳුන්වා දීමෙන් පසු රටේ ජනතාව විසින් වැළඳගනු ලැබුවා. 'පලතුරු ලෝකයේ රජු' යැයි පැවසෙන දූරියන් කියන්නේ මේ රටේ වැඩිම මිලකට අලෙවි වන පලතුරක් වෙන්න ඕන. තවත් විදේශීය සම්භවයක් ඇති පලතුරු වන කජු හා අන්නාසි උනත් මිල අධික පලතුරුයි.
මේ වගේ බොහෝ විදේශීය එලවළු හා පලතුරු මිනිසුන් විසින් ලෝකයේ අනෙක් රටවලට ගෙන ගොස් තම පරිභෝජනය සඳහා වවා ගැනීම නිසා ලෝකය පුරා ව්යාප්ත වී තිබෙනවා. ඇතැම් එළවළු හා පලතුරු අපට කෙතරම් සමීප ද කියනවා නම්, ඒවා විදේශීය රටවලින් අපේ රටට හඳුන්වා දුන්නාද යන්න විශ්වාස කරන්න පවා නොහැකි තරම්. ඒ පිළිබඳව ලියැවුණු ලිපියක් මෙතැනින් කියැවිය හැකියි (අදාළ මුල් පර්යේෂණ පත්රිකාවට සබැඳියක් එහි ඇති) - https://dhaneshw.blogspot.com/2016/07/blog-post.html
2024-07-29
මෙය පසුගිය දා මා දුටු මීම් එකකි. තරමක හාස්යයක් දැනුනත් මේ තුළින් පෙන්වන්නේ අද උසස්පෙළ පාසැල් අධ්යාපනයේ ඇති අර්බුදයයි. උසස් පෙළ කරන වයසේ ළමුන් පාසැලට නොපැමිණීමයි - කලින් පාසල් යෑම නැවැත්වීමයි.
මා දකින ආකාරයට මෙවැනි තත්ත්වයක් ඇති වන ආකාර දෙකකි.
1. උසස් පෙළ කරන ළමුන් - මේ අතරින් සමහර ළමුන් පාසලට වඩා උපකාරක පංති සඳහා කාලය
වෙන් කර ඇත. ඒ නිසා පාසල් පැමිණෙන්නේ නැත. මදක් විමසීමෙන් බැලුවහොත්, සතියේ දිනවල උදේ
වරුවේ උපකාරක පංති ඇති ස්ථාන බොහෝ ඇති බව දැකිය හැකිය.
2. උසස්පෙළ නොකරන ළමුන් - ළමුන් සමහරක් උසස් පෙළ විභාගය නොකර පෞදගලික සරසරවියක
උපාධියක් කිරීමට යොමු වන නිසා පාසැල් පැමිණීම අවශ්ය නැත. එහෙත් මෙය වැඩි වශයෙන් නාගරික
ප්රවණතාවයක් වන අතර එය සිදු කළ හැක්කේ යමක් කමක් ඇති අයටය. (මා දන්නා පරිදි විවෘත
විශ්වවිද්යාලයේ ද උසස් පෙළ නොමැතිව පදනම් පාඨමාලාවකින් පසුව උපාධියක් කළ හැකිය.)
මෙහි ඇති ගැටලුව වන්නේ උසස්පෙළ අධ්යාපනයේ ඇති වටිනාකම හුදෙක්
විෂය නිර්දේශයට සීමා නොවීමයි. එය තවත් අංශ ගණනාවකට යොමු වී ඇත. මද කලකට පෙර ව්යාපෘති
ක්රමය මගින් ඵලදායී තත්ත්වයක් ඇති විය. අනෙක් අතට පාසැල් ජීවිතයේ හොඳම කාලය වන්නේ
උසස් පෙළ සමය බව මගේ අදහසයි. අප නිදහසේ ක්රීඩා, කලා, සමිති සමාගම් ආදියේ අත්දැකීම්
ලැබුවේ ඒ කාලයේ දීය. ළමයෙකු සමාජයට නික්මීමට පෙර හැඩගැස්වීමේ ලා මේවා වැදගත් බව අමුතුවෙන්
කිව යුතු නැත.
රටේ නිදහස් අධ්යාපනයක් නැතැයි ඔබට සිතිය හැකිය. නැත, ගාස්තුවලින්
නිදහස් වූ අධ්යාපන අවස්ථාව සරසවි අධ්යාපනය දක්වාම අපේ රටේ ඇත. එහෙත් ගැටලුව ඇත්තේ
තමන්ගේම (හා දෙමාපියන්ගේ) කැමැත්තෙන් ඒ අවස්ථාවෙන් ප්රයෝජන නොගැනීමය. එසේම අප මේ කතා
කරන්නේ එකේ පංතියේ සිට සාමාන්ය පෙළ දක්වා වසර 11ක් නිදහස් හා නොමිලේ අධ්යාපනය ලද
(එහි වටිනාකම නොදන්නා) ළමුන් පිළිබඳවය.
චාල්ස් ලේස්ගේ සුසානය (1878) |
තුන්රෝදයේ කතා 2
ගෙදර ආසන්නයේ ඇති පින් ළිඳ අසල පාර අයිනේ උදේට තුන්රෝද රථ කීපයක් නවත්වා තිබෙනු මම නිතර දකිමි. එසේම උදෙන්ම ඒ ළිඳේ නාගන්නා අය ද දකිමි.
මේ කරුණ වටහා ගන්නට මට දින කීපයක් ගත විය. රාත්රියේ දි මේ තුන්රෝදවල කර්ට්න් දමාගෙන ඒවායේ රියදුරන් ඇතුළේ නිදිය. ඒ ඔවුන්ගේ රාත්රී නවාතැනයි. උදෙන්ම අසල ඇති පින් ළිඳෙන් නෑමෙන් පසු ඔවුහු හයර් දුවන්නට යති.